Karol Otis, 29 września 2023, praca wygłoszona w loży Doskonałości “Wieża Babel” RSDiU
Dziewiąty stopień jest stopniem Mistrza Wybranego z Dziewięciu. Salomon wysłał dziewięciu MM∴ w poszukiwaniu morderców Hirama. Johaben, który im przewodniczył, uśmiercił własnoręcznie głównego zabójcę, ale Salomon wypomniał mu ten akt przemocy podyktowany zemstą.
Zemsta nie jest Sprawiedliwością. Mądrość powinna dyktować Sprawiedliwemu swoje wyroki.
Dziesiąty stopień jest stopniem Dostojnego Wybranego z Piętnastu. Piętnastu MM∴ wybranych przez Salomona odnalazło dwóch pozostałych zabójców Hirama. Zostali oni przyprowadzeni do sądu Króla, który skazał ich na śmierć, ale dopiero po rozprawie sądowej.
Wolnomularstwo zaleca aby kierować się Sprawiedliwością i służyć jej bez nienawiści.
Przywołane właśnie opisy stopni wolnomularskich to fragmenty rytuału wyższych stopni Rytu Szkockiego, Dawnego i Uznanego. Treść tych rytuałów w większej części porusza moje serce, delikatnie trąca wewnętrzne struny, które wolno wibrując samoistnie otrząsają się z zakurzonych blokad umysłu. Lubię ten wewnętrzny kierunek, nie znałem go przed wolnomularstwem, dziś często intencjonalnie sam go poszukuję. Jednak w przypadku wspomnianego fragmentu efekt był całkiem odwrotny. Opis dwóch stopni powiódł moje myśli do spraw zewnętrznych, niejednoznacznych, trudnych i tu pokusiłbym się o stwierdzenie, że jednak z wnętrzem pośrednio związanych. Już podczas uroczystości podwyżki opowiedziana historia mimowolnie przypomniała mi o karze śmierci i kontrowersjach z nią związanych. Przecież opisane we wstępie stopnie dziewiąty i dziesiąty to de facto gotowe argumenty, które w tej czy innej formie funkcjonują obecnie w debacie publicznej. W dziewiątym stopniu jeden z dziewięciu MM:. uśmierca własnoręcznie głównego zabójcę Hirama, co jest urzeczywistnieniem jednego z głównych argumentów zwolenników kary śmierci, czyli odwiecznego prawa talionu. Według starożytnej mezopotamskiej sentencji „oko za oko, ząb za ząb” sprawiedliwość wyraża się wtedy gdy sankcja jest identyczna ze skutkiem przestępstwa. Jest to powiązane z ideą sprawiedliwego odwetu i kierunku w prawie nazywanym retrybutywizmem (ang. retribution, kara). Zwolenników takiej filozofii nie interesują wady i zalety uśmiercenia sprawcy zabójstwa a jedynie skala zła jakie ów wyrządził i odpowiedni rewanż. Wydawać by się mogło, że wolnomularskie teksty popierają taki sposób wymierzania kary, jednak gdy MM:. wracają na dwór Króla Salomona ten wypomina im ten akt przemocy podyktowany zemstą. To kolejny z argumentów często podnoszonych w dyskusji. Tym razem po stronie przeciwników, którzy twierdzą, że kara śmierci jest objawem a nie rozwiązaniem dla kultury przemocy. Trudno nie zgodzić się ze wspomnianą opinią Salomona. Bez wątpienia uśmiercenie sprawcy było przemocą, linczem i samosądem. Johaben samprzecież wymierza sprawiedliwość, bez rozprawy czy wyroku. Stopień dziesiąty rozwiewa jednak wszelkie wątpliwości co do poglądów twórców RSDiU. Dwóch pozostałych zabójców Hirama zostaje pojmanych a następnie, po rozprawie sądowej, skazanych na śmierć przez Króla Salomona. Historycznie rytuały wyższych stopni Rytu Szkockiego zostały ujednolicone w Stanach Zjednoczonych gdzie kara śmierci obowiązuje od czasu uzyskania przez ten kraj niepodległości w 1776 roku. Nie dziwi zatem fakt, że autorzy rytuałów byli jej zwolennikami. Jeśli poszukać głębszych korzeni naszego rytu, czy tych starotestamentowych czy tych napoleońskich, to wszędzie natrafimy na kulturę stosującą wyroki śmierci. Można założyć, że twórcy RSDiU uważali taką karę za skuteczne narzędzie systemu prawnego. Potwierdza to tekst opisujący stopień jedenasty, w którym gorliwość Mistrzów zostaje nagrodzona. Salomon wybiera dwunastu z nich by powierzyć im dwanaście plemion Izraela i przekazuje w ich ręce zarząd nad ludźmi.
Jak dziś sobie radzi te dwanaście plemion Izraela? W 2022 roku ścięto, powieszono, rozstrzelano lub otruto 883 osoby. Najwięcej w ciągu pięciu ostatnich lat. Liczba egzekucji na świecie niepokojąco rośnie. Za ponad 80% ubiegłorocznych egzekucji odpowiedzialne są Iran i Arabia Saudyjska. Iran obligatoryjnie stosuje karę śmierci chociażby za posiadanie narkotyków. Władze irańskie rażąco naruszały również prawa dzieci, przeprowadzając egzekucję trzech osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały ukończonych 18 lat. Co więcej w Iranie jednym ze sposobów wykonywania kary śmierci nadal pozostaje ukamieniowanie. Wspomniane statystyki nie uwzględniają egzekucji w Chinach, których liczbę szacuje się w tysiącach. Chiny uznają ilość przeprowadzanych egzekucji za tajemnicę państwową. To samo dotyczy Wietnamu. Nie ma też żadnych danych z Korei Północnej, gdzie karę śmierci najpewniej wykonuje się ekscesywnie[1]. W Mjanmie (dawniej Birma) w 2021 roku prawie 90 osób skazano na karę śmierci na podstawie przepisów o stanie wojennym.[2] Do krajów, które zabijają w majestacie prawa, należą także państwa uznawane przez Unię Europejską za partnerskie, m.in. Japonia, USA czy Singapur. Według raportu Amnesty International ponad jedna trzecia wszystkich zarejestrowanych egzekucji dotyczyła handlu narkotykami. Znaczący wzrost liczby wydanych wyroków na karę śmierci odnotowano chociażby w Egipcie (co najmniej 264 w 2020 r. w porównaniu do co najmniej 356 w 2021 r. ) czy Wietnamie (co najmniej 54 w 2020 r. w porównaniu do co najmniej 119 w 2021 r.). Władze egipskie nadal stosują tortury i masowe egzekucje, często na podstawie niesprawiedliwych procesów rozpatrywanych przez Nadzwyczajne Sądy Bezpieczeństwa Narodowego. W Iranie natomiast kary śmierci jest nieproporcjonalnie często stosowana wobec członków mniejszości etnicznych, na podstawie zarzutów zawierających niejasne sformułowania, takie jak „wrogość wobec Boga”.
W tym ponurym obrazie pojawia się jednak odrobina światła. W 2022 roku kolejne sześć państw zniosło karę śmierci w całości lub przynajmniej częściowo. Szczególnie w Afryce sytuacja się nieco odmieniła: Sierra Leone i Republika Środkowoafrykańska całkowicie zniosły karę śmierci, Gwinea Równikowa i Zambia są na dobrej drodze, a Liberia i Ghana przygotowują się do jej zniesienia. Do końca 2022 roku 112 państw całkowicie zrezygnowało z kary śmierci. A prawie dwie trzecie wszystkich państw członkowskich ONZ, czyli 125 krajów, głosowało w grudniu 2022 za wprowadzeniem moratorium na wykonywanie kary śmierci.[3] Warto podkreślić, że raz zniesiona kara śmierci rzadko kiedy bywa przywracana. Od 1985 roku ponad 50 krajów zniosło ten najwyższy wymiar kary lub, znosząc go wcześniej dla przestępstw pospolitych, wkrótce zniosła go także dla wszystkich innych przestępstw. W tym czasie tylko cztery kraje przywróciły karę śmierci. Jeden z nich, Nepal, ponownie zniósł karę śmierci; kolejny, Filipiny, wznowił egzekucje, ale później ich zaprzestał. Żadna egzekucja nie odbyła się w pozostałych dwóch krajach – Gambii i Papui Nowej Gwinei.[4] Trudno w tym miejscu nie wspomnieć o nieustających dążeniach różnych podmiotów międzynarodowych na rzecz zaniechania stosowania kary śmierci. Jednym z nich jest wspomniana wcześniej Amnesty International, która publikuje coroczne raporty na temat stosowania tej kary na świecie. Fakt, że niektóre kraje mają karę śmierci w zwykłym prawie karnym i ją stosują, narusza chociażby Powszechną Deklarację Praw Człowieka ONZ. Międzynarodowe traktaty dotyczące praw człowieka zabraniają skazywać na śmierć kogokolwiek, kto w momencie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Amerykańska Konwencja Praw Człowieka oraz Konwencja Praw Dziecka także posiadają taką klauzulę. Ponad 110 krajów, które wciąż stosują karę śmierci w niektórych przypadkach, uchwaliło specjalne prawo wykluczające egzekucje nieletnich. Mimo tych wszystkich starań to właśnie Stany Zjednoczone straciły więcej nieletnich przestępców niż jakikolwiek inny kraj (19 osób pomiędzy 1990 a 2003 rokiem) zanim w marcu 2005 roku Sąd Najwyższy USA nie zabronił egzekucji dzieci poniżej 18 roku życia jako niezgodnych z konstytucją.
Wróćmy na moment do argumentów za i przeciw karze śmierci. Wspominane prawo talionu i stosowności kary do winy chyba najłatwiej zakwestionować. Kiedy myślimy o karze śmierci wyobrażamy sobie bezdusznych i bestialskich morderców, którzy poprzez swoje czyny sami odebrali sobie prawo do życia w społeczeństwie. Tak rozumianą karę śmierci jest nam często najłatwiej zaakceptować a jednak w praktyce to jedynie ułamek wszystkich przypadków. Obecnie karę śmierci stosuje się za takie przestępstwa jak np. niewłaściwe zachowania seksualne. W tym roku na plebanii w Dąbrowie Górniczej odkryto seksaferę z duchownymi lokalnej parafii i męską prostytutką. W kilku krajach świata Ci księża powinni zostać skazani na śmierć. Po odkryciu skandalu oburzenie lokalnej społeczności doprowadziło do próby podpalenia zabytkowej bazyliki. W Algerii, Tunezjii i Mali zabitoby także podpalacza. Inne przestępstwa, za które grozi kara śmierci na świecie to zdrada stanu, szpiegostwo, protesty polityczne, przestępstwa ekonomiczne, korupcja, obraza religijna, picie alkoholu, czarnoksięstwo i magia. Zwolennicy kary śmierci powołują się często na odwieczną tradycję takiej formy kary i biblijne odniesienia. Faktem jest jednak, że obecnie obowiązujący Katechizm Kościoła Katolickiego uznaje ją za niedopuszczalną, ponieważ „jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby ludzkiej” (KKK 2267). Jak pisał Abraham Lincoln „Nie ma honorowej drogi do zabijania, nie ma szlachetności w niszczeniu”. Sympatycy kary śmierci często wymieniają argument zadośćuczynienia i satysfakcji dla rodzin ofiar, ale szczególnie dobrze udokumentowana historia kary śmierci w USA opisuje przypadki bliskich ofiar, które taką formę kary próbowały udaremnić. Kolejne apelacje skazańców i długa droga sądownicza do ostatecznego wyroku zmuszają bliskich ofiar do ponownego przeżywania traumy na kolejny rozprawach. W USA takie procesy trawią latami i nie przynoszą szybkiego rozwiązania problemu, które jest przywoływane jako przesłanka za karą śmierci. Badania przeprowadzane w Stanach Zjednoczonych obalają również tak często podnoszony argument ekonomiczny. Utrzymanie całej infrastruktury cel śmierci, wieloletnie procesy apelacyjne i specjalistyczny personel generują większe koszty niż standardowe więzienie. Oczywiście najczęściej poruszanym argumentem jest omylność systemu sprawiedliwości wydającego wyroki śmierci. Zwolennicy zdają się akceptować niewielki ułamek możliwych pomyłek jako zło konieczne. Taka dyskusja może się toczyć w nowoczesnych państwach demokratycznych, ale co z tymi afrykańskimi czy azjatyckimi gdzie śmiercią karze się za orientację seksualną lub magię? Zwolennicy powołują się także na czynniki ograniczające możliwe pomyłki takie jak coraz lepsze metody śledcze i nowoczesną naukę, ale to właśnie te naukowe metody pokazały jak wielu skazańców z przed lat okazało się być niewinnych zarzucanych im czynów. Po raz kolejny znamienny jest tu przykład Stanów Zjednoczonych, kolebki demokracji, wolności i wolnomularstwa, która ma bardzo dobrze udokumentowane statystki dotyczące kary śmierci. A jednak nawet w takim kraju budzą one poważne wątpliwości, szczególnie w kontekście wyroków na osobach czarnoskórych, rdzennych amerykanach czy chorych psychicznie. Shown Nolan, Asystent Obrońcy Federalnego hrabstwa St. Louis po wykonaniu wyroku na Kevinie Johnsonie powiedział: Dziś w nocy stan Missouri zabił Kevina Johnsona. Nie popełnijcie tutaj błędu, Missouri oskarżyło, skazało na śmierć i zabiło Kevina, ponieważ był czarny. Prawo powinno karać ludzi za to, co robią a nie za to kim są. Jednak Missouri zabiło Kevina z powodu koloru jego skóry. Wstyd dla nich wszystkich[5].
Kiedy powziąłem zamiar napisania tej deski zamierzałem odnieść się do wartości, tych uniwersalnych, tych wynikających z praw człowieka i ogólnie pojętego humanizmu. Zamierzałem odnieść się do tego wszystkiego co w Wolnomularstwie cenimy. A jednak w tej dyskusji już same suche fakty i liczby pokazują, że odwoływanie się do wartości wydaje się być zbędne. Jeśli zwolennicy kary śmierci akceptują pewien ułamek omylnych wyroków skazujących to wskazywanie górnolotnych wartości moralnych strony przeciwnej i tak ich nie przekona. Natomiast badania, statystyka i generalny obraz tych praktyk na świecie nie jest po prostu tym co sami zwolennicy kary śmierci chcieliby widzieć. Pamiętam okres moich studiów. Początek lat dwutysięcznych. Wejście Polski do NATO i Unii Europejskiej. Euforia wolności i zachłyśnięcie się szeroko pojętą ideologią zachodu. W naukach humanistycznych i politologii triumfy święcił wówczas esej Francisa Fukuyamy i jego teoria końca historii, w której liberalne demokracje miały być wyidealizowaną drogą ku świetlanej przyszłości świata. Dzisiejszy zantagonizowany świat i powrót nurtów skrajne radykalnych pokazuje, że było to myślenie mocno życzeniowe. Dziś, bez większych problemów, do głównego nurtu życia politycznego wracają kwestie narodowościowe, koloru skóry czy chociażby orientacji seksualnej. Wykluczenie i próby napiętnowania określonych grup społecznych w wielu krajach są na porządku dziennym. Mimo, że nieraz chcielibyśmy najsurowszych kar dla brutalnych przestępców to czy możemy sobie pozwolić na oddanie takiej władzy w ręce państwa? W ręce władzy skorumpowanej, ogarniętej najróżniejszymi ideologiami i fobiami, nierzadko skrajnie nieprzewidywalnej i niekontrolowanej. Najcięższe przestępstwa budzą skrajne emocje, tym bardziej prawo powinno służyć ich ograniczeniu, zarówno po stronie osób zainteresowanych, ofiar i sprawców jak i samego państwa. Rytuał RSDiU wskazuje, że nie powinniśmy czuć się Mistrzami czyjegoś życia i śmierci. To jedno jest dla mnie pewne. Jesteśmy zbyt emocjonalni, przekupni, zmienni. Z tych samych powodów tak duża władza nie powinna być oddana w ręce rządów. Pokusa jej wykorzystania jest zbyt wielka. Aleksander Sołżenicyn pisał, że nieograniczona władza w rękach ograniczonych ludzi zawsze prowadzi do wybuchów okrucieństwa. Udowadnia to historia i ta dawna i ta współczesna. I choć miała to być w zamyśle deska społeczna to jednak nie mogę sobie odmówić pewnego odwołania do symboliki katechizmu pierwszego stopnia. Znaczenie liczb 1,2,3. Sprowadzenie dwoistości do jedności, synteza, która godzi skrajne przeciwieństwa. Uważam to za najbardziej ezoteryczny element Katechizmu Ucznia. Jeśli mielibyśmy odnieść tematykę kary śmierci do wartości wolnomularskich to musielibyśmy zastosować taką właśnie syntezę. Jak inaczej pogodzić przeciwieństwa, dostrzec człowieka w sprawcy zabójstwa, osobie całkowicie przeciwnej temu czym wydaje się być człowiek. Za podsumowanie posłuży mi zatem cytat, często błędnie przypisywany Ernestowi Hemingway’owi, będący w rzeczywistości fragmentem siedemnastowiecznego poematu „Medytacja XVII” autorstwa Johna Donna:
„Żaden człowiek nie jest samoistną wyspą; każdy stanowi ułomek kontynentu, część lądu. Jeżeli morze zmyje choćby grudkę ziemi, Europa będzie pomniejszona, tak samo jak gdyby pochłonęło przylądek, włość twoich przyjaciół czy twoją własną. Śmierć każdego człowieka umniejsza mnie, albowiem jestem zespolony z ludzkością. Przeto nigdy nie pytaj, komu bije dzwon: bije on tobie”.
Pytanie o stosowanie kary śmierci nie powinno być pytaniem o to czy społeczeństwo może sobie pozwolić na umniejszanie ludzkości przez zabijanie osób łamiących jej prawa. Ważniejsze jest pytanie czy zabijając nawet najgorszych spośród nas nie umniejszamy samego jądra własnego człowieczeństwa?
Książki:
- Rytuał 4 Stopień Tajnego Mistrza, A:.U:.T:.O:.S:.A:.G:.
Strony internetowe:
- https://www.rp.pl/prawo-karne/art38480001-kara-smierci-ogromny-wzrost-liczby-egzekucji, dostęp 17.09.2023
- https://www.amnesty.org.pl/kara-smierci-2021-wzrost-liczby-zabojstw-czestsze-egzekucje-w-iranie-i-arabii-saudyjskiej/, dostęp 17.09.2023
- https://www.amnesty.org.pl/kara-%C5%9Bmierci-fakty-i-liczby/, dostęp 17.09.2023
- https://deathpenaltyinfo.org/facts-and-research/ dostęp 22.09.2023
[1]https://www.rp.pl/prawo-karne/art38480001-kara-smierci-ogromny-wzrost-liczby-egzekucji, dostęp 17.09.2023
[2]https://www.amnesty.org.pl/kara-smierci-2021-wzrost-liczby-zabojstw-czestsze-egzekucje-w-iranie-i-arabii-saudyjskiej/, dostęp 17.09.2023
[3]https://www.rp.pl/prawo-karne/art38480001-kara-smierci, op. cit.
[4]https://www.amnesty.org.pl/kara-%C5%9Bmierci-fakty-i-liczby/ dostęp 17.09.2023
[5]https://deathpenaltyinfo.org/facts-and-research/ dostęp 22.09.2023
