Loża Wolność Przywrócona WWP
.
Moja deska została zainspirowana wizerunkiem koguta, z którym to miałem okazję spotkać się w „celi rozmyślań” i który skądinąd od dawna wzbudza moją sympatię z racji urodzenia właśnie pod znakiem koguta według horoskopu chińskiego.
Kogut, którego korzenie wywodzą się z Azji, od ponad pięciu tysięcy lat towarzyszy rodzajowi ludzkiemu i dziś można spotkać go niemal w każdym zakątku ziemi, w którym człowiek żyje. Nie przypadkowo więc jest także wszechobecny w kulturze jako ptak symboliczny.
Jego wojowniczą naturę, ludzie zauważyli i wykorzystywali już w najdalszej przeszłości, co potwierdzają chociażby wzmianki o kogucich walkach w tekstach chińskich z I w p.n.e. Dlatego kogut jako ptak odważny i waleczny, w kulturze chińskiej miał między innymi moc odpędzania zła. Wizerunek czerwonego koguta chronił dom przed pożarem, a wizerunek białego, umieszczany na trumnach, przepędzał demony.
Obserwując jak to, ze swej natury nie tylko bojowe i odważne zwierzę, zachowuje się w swym stadzie, jak troskliwie przywołuje kury do pokarmu, Chińczycy dostrzegli także dobrotliwą stronę jego natury i uznali za wzór cnót między innymi hojności i niezawodności. Składano go także w ofierze w rytuałach inicjacji, ale nie spożywano, co w kulturze chińskiej można uznać za rzecz nadzwyczaj wyjątkową. Zasłużył sobie też na miejsce wśród zwierząt chińskiego zodiaku.
Kogut w Azji pełnił również funkcję wróżebną. Indonezyjczycy używali jego wnętrzności do odkrycia tajemnic przyszłości, a organizowane przed bitwą kogucie walki miały zdradzić wynik nadchodzącego starcia.
W jednym z indyjskich tekstów buddyjskich koguta stawia się za wzór postawy godnej naśladowania przez buddyjskiego „jogina”. Koguci zmysł czasu, punktualność, porządek dnia codziennego, wytrwałość w poszukiwaniu pożywienia zwróciły uwagę, jako symboliczny wzór do naśladowania na drodze duchowego doskonalenia.
Z drugiej jednak strony, kogut w buddyzmie, jako uosobienie żądz cielesnych, należy do trójki zwierząt, obok dzika i węża, symbolizujących negatywne uwikłanie człowieka w koło życia i śmierci.
W kulturze Japonii w kogutach widziano ptaki święte i pozwalano im swobodnie poruszać się po świątyni szintoistycznej. Kogut, który wcześniej miał wezwać boginię słońca, Amaterasu, by wyszła z jaskini, w której ukryła światło, swym pianiem wzywał wyznawców szintoizmu do modlitwy.
W starożytnej Grecji kogut był atrybutem bóstw odrodzenia (Zeusa, Attisa, Persefony), bóstw wojny (Aresa, Ateny), posłańca Hermesa i uzdrowiciela Asklepiosa. Koguta składano w ofierze Priapowi i Eskulapowi, aby prosić o uleczenie chorych.
Koguta nie zabrakło także w islamie. W pierwszym niebie wielkiego koguta obwieszczającego pianiem, że nie ma innego Boga oprócz Allacha, miał spotkać sam Prorok Mahomet.
W tradycjach celtyckich i nordyckich kogut był posłańcem ze świata zmarłych, prowadził dusze, wzywał zmarłych do walki i ostrzegał bogów przed niebezpieczeństwem.
W kulturze starożytnego Bliskiego Wschodu koguta wiązano z ochronnym symbolem solarnym.
Do jego wizerunku nawiązuje postać wyobrażanego z głową koguta, gnostyckiego bóstwa – Abraxasa, który przewodzi 365 aniołom stworzonym przez emanacje (eony) mające początek w Najwyższym Bogu. Jako że litery jego imienia zapisanego po grecku również dawały wartość 365, Abraxas był symbolem roku i obrotu ziemi wokół słońca. Jego imię pisano na kamieniach nadając im moc amuletów.
Chociaż kogutowi przypisuje się także negatywne cechy, takie jak pycha, arogancja i chuć, to jego pozytywne cechy: odwaga, czujność, przewidywanie i solidność są zdecydowanie bardziej powszechnie wiązane z wizerunkiem tego ptaka, stanowiąc istotę jego symboliki.
W chrześcijaństwie, ponieważ wiązano go przede wszystkim ze św. Piotrem i jego trzykrotnym wyparciem się Chrystusa („zanim kogut zapieje dwa razy, ty trzykroć się Mnie zaprzesz” MK 14,72) kogut jest symbolem właśnie wspomnianej wcześniej czujności, chroniącej przed ulegnięciem pokusie. W ramach cechującej go czujności kogut stał się symbolem Zmartwychwstania, bowiem jako pierwszy potrafi ogłosić „zwycięstwo światła nad ciemnościami”. Jego wizerunek wykorzystywali już wcześni chrześcijanie umieszczając na grobowcach. Był też bardzo ważnym symbolem chrześcijańskim w średniowieczu, obecnym jako kurek wysoko na wieżach i wieżyczkach katedr, na dzwonnicach wznoszonych nad krzyżem na znak podwyższenia.
W literaturze wolnomularskiej symbolikę koguta tłumaczy się wielorako. McNulty wyjaśniając symbole na XVIII wiecznym fartuszku, w kogucie widzi symbol Chrystusa i Zmartwychwstania. Według niego między innymi symbol koguta jest znakiem chrześcijańskiego charakteru zakonu Rycerzy Templariuszy. Powstały w XVIII wieku, naśladujący średniowiecznych Templariuszy – zakon Ścisłej Obserwy (S.O.T), posługując się symbolami chrześcijańskimi, sięgnął także po symbol koguta, jako aluzję do zaparcia się Chrystusa przez Piotra.
Natomiast Angel Millar obecność koguta na mistrzowskim fartuchu z XIX wieku odczytuje nie jako symbol Chrystusa i Zmartwychwstania, lecz jako symbol odwagi.
O dwojakiej interpretacji masońskiego symbolu koguta mówi też Albert MacKey w swojej „Encyklopedii Wolnomularstwa”. Z jednej strony wspomina, że niektórzy upatrują w klejnocie – kogucie Kapitana Generała Rycerzy Templariuszy, śladów starożytnego związku koguta, jako symbolu odwagi z bogami wojny. Z drugiej jednak strony wydaje się przyznawać rację innej interpretacji klejnotu – koguta, według której to, jako znak słońca i życia, przyjmując wersję chrześcijan, symbolizuje Zmartwychwstanie.
Tak oto po przytoczonych przykładach odmiennego odczytywania symbolicznego znaczenia koguta w różnych kulturach oraz w wolnomularstwie, pozostało mi podzielić się własną refleksją na ten temat.
Otóż pomijając jednoznaczną interpretację chrześcijańską, wydaje się, że symbol koguta można odczytywać przede wszystkim w dwóch aspektach.
Po pierwsze obserwując jego rolę strażnika granicy pomiędzy nocą a dniem, ciemnością i jasnością, przejawiającą się w zwyczaju obwieszczania pianiem nadejścia końca nocy i początku dnia, możemy w kogucie postrzegać zwiastun światła, wyraźny symbol oświecenia, pozytywny symbol nadziei na przebudzenie, na wyjście ze stanu ciemności – ignorancji i wejście w świat jasności, symbolizujący stan zrozumienia i mądrości.
Po drugie, odwołując się do ogólnej charakterystyki tego ptaka, który potrafi pokojowo i w harmonii żyć z otaczającym go światem i którego jednocześnie stać na odważne stawienie czoła niebezpieczeństwu, moglibyśmy odnaleźć w kogucie wzór, czy tez po prostu inspirację dla postawy wolnomularskiej. Postawy łączącej godność i spokój w czasie, gdy nikt z zewnątrz nie próbuje ingerować w sprawy zakonu, z pełną odwagi, pozbawioną lęku postawą w czasie, gdy ktoś usiłuje uderzyć w godność i bezpieczeństwo braci, zakonu czy po prostu idei wolnomularskiej.
Czy w symbolu koguta nie kryje się więc właśnie piękny symbol odważnego, pełnego godności podejścia do tożsamości masońskiej?
Bibliografia:
„Encyklopedia Zwierzęta”
„Leksykon symboli chrześcijańskich” – Michel Feuillet
„Słownik symboli” – Jack Tresidder
„Słownik symboli” – Juan Edwardo Cirlot
„Symbole chińskie” – Wolfram Eberhard
„Fojiao dongwu sance – Zwierzęta w Buddyzmie” – Li Huachun
„Masoneria – zarys dziejów” – Angel Millar
„Wolnomularstwo, sekrety i symbole masonów, ich historia i znaczenie” – W. Kirk MacNulty
„Encyklopedia od Freemasonry” – Albert G. Mackey
Komentarze
Ciekawe informacje i rozwazania.
Dodane przez Leo z Bremen/Niemcy w dniu – 2007-10-15 13:30:23
Filozofia taoistyczna od wielu juz lat gleboko mnie inspiruje a jednym z dzialow mojej pracy fizjoterapeutycznej jest TCM – Tradycyjna Chinska Medycyna (Tai Chi,Qi Gong,Shiatsu etc.), w ktorej symbol koguta odgrywa wazna symboliczna role.Pomimo tego dopiero ta deska udostepnila mi jeszcze szersze zrozumienie tej pradawnej symboliki koguta oraz rozpoznanie jej powiazania symbolicznego z tozsamoscia wolnomularska.
Autor: B.M. Deska wygłoszona na -pracach Loży Wolność Przywrócona WWP, 11.10.2007.
