Według opracowania dr Helmuta Traulsena, przygotowanego z okazji 75-lecia Ligi.
1. Rozwój przed 1905 r.
Od 1870 daje się zauważyć w Europie zaostrzenie tendencji nacjonalistycznych. Zjawisko to występowało również w wolnomularstwie. Doszły do tego różnice zdań w poszczególnych Wielkich Lożach: czy LL:. powinny stać otworem dla wszystkich WM:. z całego świata, czy też – jak to miało miejsce w LL:. skandynawskich oraz staropruskich – rolę zasadniczą odgrywać ma wyznanie chrześcijańskie.
Br:. J. Vaerst w roku 1903 przestrzegał: “Najpilniejszym zadaniem wszystkich Wielkich LL:. oraz BBr:. musi być dążenie do usunięcia dyferencji między Wielkimi Lożami oraz przywrócenie braterskiej zgody”.
2.
Aby podjąć próbę zbudowania braterskiego mostu ponad istniejącymi podziałami BBr:. z różnych WLL:. i obediencji spotkali się w roku 1905 w Boulogne. Mimo że pochodzili z różnych krajów, mówili jednym, wspólnym językiem. Polski lekarz – okulista dr Ludwik Zamenhof stworzył w roku 1887 ogólnoświatowy język esperanto. Podczas kongresu esperantystów w Boulogne doszło do pierwszego spotkania wolnomularzy-esperantystów. I tak oto dzięki inicjatywie pułkownika P o l l e n a, ówczesnego brytyjskiego Gubernatora Indii, doszło do utworzenia najpierw międzynarodowej organizacji wolnomularskiej “ESPERANTO FRANMASONA”, a następnie “UNIVERSALA FRANMASONA LIGO”. W roku 1913, na uroczystym posiedzeniu w L:. “HOFFNUNG” (“Nadzieja”) w Bernie (Szwajcaria), doszło do podjęcia formalnej uchwały stwierdzającej, że UNIWERSALNA LIGA MASOŃSKA ma być “stowarzyszeniem braci wszystkich rytów i krajów”.
Zdecydowano, że członkami UFL mogą być wyłącznie wolnomularze. Wstępując do UFL zachowują oni swoją przynależność do LL:. macierzystych, oraz że mają całkowitą swobodę we wszystkich innych dziedzinach nie objętych programem Ligi. Znajomość języka esperanto nie jest warunkiem należenia do Ligi -podkreślono – jednakże uczenie się go powinno być jednym z organizacyjnych obowiązków. Wystąpienie z UFL jest możliwe w każdej chwili. Oficjalnym organem Ligi ustanowiono “BULLETIN” światowego biura organizacyjnego UFL, który ukazywał się w Neuenburg, a następnie przeobraził się w osobne pismo o nazwie “HEROLDO”.
3.
Pierwsza wojna światowa spowodowała przerwę w działalności organizacji. Jej członkowie spotkali się dopiero w roku 1920 w Hadze. W 1926 r. doszło do spotkania w Wiedniu, na którym podkreślono ponownie ścisłą neutralność Ligi zarówno w sprawach politycznych, jak i wyznaniowych. Zwrócono też uwagę na konieczność nie mieszania się w żadne sprawy wewnętrzne WL:., obediencji, oraz poszczególnych LL:. WM:. wszystkich istniejących rytów i obrządków. Do statutu Ligi wprowadzono zapis o odbywaniu dorocznych kongresów UFL.
4.
Pierwszy Kongres Ligi odbył się w 1927 r. w Bazylei. Wzięli w nim udział BBr:. z 12 państw i 16 WLL:. oraz obediencji. Podjęto na nim następujące uchwały:
o konieczności wydaDia opracowań monograficznych o WM:. w poszczególnych krajach,
o przygotowaniu wolnomularskiego “Poradnika-Przewodnika” dla BBr:. podróżujących za granicę,
o wymianie prelegentów, którzy występują z problematyką Ligi w poszczególnych LL:.
Postanowiono również utworzyć wspólny, centralny punkt informacyjny w siedzibie Ligi, gdzie BBr:. mogliby otrzymać wszelkie informacje dotyczące WM:..
Zadecydowano również o organizacji wakacyjnych kursów wolnomularskich, oraz wzajemnej wymianie publikacji prasowych redagowanych i wydawanych przez poszczególne grupy narodowe UFL.
5.
Na Kongresie Wiedeńskim, który odbył się w r. 1928 obecnych było 700 delegatów, reprezentujących 30 WLL:. i obediencji, w rym także uczestnicy będący Wielkimi M:. oraz WM:. najwyższych stopni, będący członkami Ligi. Po raz pierwszy przybyli także wysocy dostojnicy Wielkiej L:. Nowego Jorku. Obecna była również grupa BBr:. z LL:. anglosaskich. Dyskutowano w grupach oraz zespołach branżowych. Dyskusją w grupie prasowej kierował znany francuski historyk wolnomularstwa Br:. Albert Lantoine. Postanowiono utworzyć Międzynarodową Organizację Dziennikarzy i Pisarzy będących wolnomularzami. Ich zadaniem miało być powołanie Biura Informacyjnego oraz wydawanie własnego pisma, mającego służyć przepływowi informacji do gazet i prasy na całym świecie. UFL – jak się podkreśla w uchwalonych dokumentach – chciała w ten sposób oddać przysługę masonerii, która cierpiała skutkiem narastającej fali oszczerstw i pomówień, skierowanych przeciwko masonom..
Na Kongresie w Wiedniu zdecydowano także o powołaniu osobnej Grupy Młodzieżowej, której kierownictwo powierzono Br:. Andreasowi Loraolo. Postanowiono przygotować osobną monografię wolnomularstwa amerykańskiego. Pierwszą monografię masonerii francuskiej przygotował na Kongres Br:. Ed. E. Plantagenet z Paryża. Grupa niemiecka przedstawiła specjalny Poradnik dla BBr:. podróżujących zagranicą, który wydano następnie w kilku innych językach.
Do dziś zachowały aktualność słowa ówczesnego Wielkiego M:. Wielkiej L:. Wiedeńskiej. Br:. Richarda Schlesingera. wypowiedziane na Kongresie: “Wielka Loża Wiednia nie dostrzega w Lidze jakiegoś państwa w państwie, lecz uważa ją za organ, który – jak to rozumiemy – stara się o to, by Wolnomularskie treści i wartości upowszechniać na świecie.
6.
Z relacji kongresowych opracowanych przez dr Helmuta Traulsena wynika, że szczególnie interesujący był Kongres UFL w Paryżu, który odbył się w roku 1931. W uchwalonym wówczas Piśmie Okólnym do wszystkich W:. LL:. i obediencji wskazano na narastającą groźbę nowej wojny światowej. UFL wystąpiła wówczas ze specjalną odezwą do Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie oraz Ligi Narodów.
7.
Przewidywany na rok 1932 Światowy Kongres UFL w Berlinie trzeba było odwołać ze względu na przeciwdziałania niemieckich narodowych socjalistów, przygotowujących przejęcie władzy przez Hitlera. Można było jedynie zwołać plenarne posiedzenie prezydentów grup krajowych do Bazylei.
8.
Głównym tematem następnego Kongresu Światowego UFL, który odbył się jesienią 1933 r. w Hadze był problem “Wolnomularstwo a prasa”. Powołano zespoły fachowe, które pracowały nad zagadnieniami “Praktycznej pracy dla pokoju oraz Praw Człowieka”. Niestety, podjęte działania nie przyniosły większych rezultatów. Z zachowanych protokołów wynika, że postępujący wówczas gwałtowny rozwój nastrojów nacjonalistycznych w świecie wywołał również wśród wolnomularzy niepokój oraz nastroje zagrożenia.
9.
Druga wojna światowa spowodowała przerwę w działalności UFL. Członkowie władz Ligi, którym udało się przeżyć zawieruchę wojenną, po raz pierwszy spotkali się ponownie w bardzo uszczuplonym składzie w Bazylei, w roku 1946. Byli to głównie BBr:. z Francji, Holandii i Szwajcarii. I to oni właśnie podjęli uchwałę o wznowieniu działalności grup narodowych UFL. Od tego czasu rozpoczął się proces ponownego odrodzenia Ligi w poszczególnych państwach Europy. Ameryki i Bliskiego Wschodu.
W roku 1964 Liga jest już obecna w 50. krajach. Nie tylko w Europie, ale również na Filipinach, Iranie, Pakistanie, Japonii i Formozie,Australii, Nowej Zelandii, Indonezji, Afryce Północnej, w Republice Dominikańskiej. Po roku 1989 UFL podejmuje pierwsze próby dotarcia do postkomunistycznych państw Europy Środkowej i Wschodniej.
10.
W wielu sprawozdaniach i uchwałach kongresowych Ligi powraca temat wzajemnych stosunków między masonerią regularną, a nieregularną oraz wzajemnych relacji między UFL a LL:. i obediencjami. Istotne znaczenie ma tu następujący dokument, uchwalony 1 lipca 1962 r. w Moers:
“Wspólne oświadczenie:
W braterskich rozmowach pomiędzy Wielkim Mistrzem Krajowym GL/ AFAM Niemiec. Br:. Richterem, a Prezydentem Grupy Narodowej UFL/NIEMCY Br:. Linkę oraz jej Wiceprezydentem Br:. Rado, uzyskano porozumienie odnośnie następujących stwierdzeń:
1) UFL oraz jej Grupy Narodowe stanowią stowarzyszenia profańskie, których członkami mogą być wyłącznie wolnomularze.
2) UFL nie jest rytem i nie posiada rytu, według którego mogłaby pracować. W związku z tym nie prowadzi żadnych prac rytualnych i nie będzie ich mogła prowadzić w przyszłości.
3) Jakiekolwiek stopnie uzyskane w L:. względnie urzędy pełnione w Wielkich L:.
/Obediencjach/ nie mają w Braterskiej Wspólnocie Ligowej znaczenia i nie upoważniają do żadnych przywilejów.
4) W Lidze reprezentowani są BBr:. licznych obediencji wolnomularskich. Można ją uważać za przekrój światowej masonerii, niezależny od istniejących jeszcze w tym światowym łańcuchu braterstwa niedociągnięć obediencjalnych. Z tej racji UFL może i powinna występować jako pośrednik i podawać pomocną dłoń tam, gdzie oficjalne obediencje na skutek ich narodowych, względnie innych zobowiązań czynić tego nie mogą, lub robić im tego nie wolno.
5) Formalne uregulowanie stosunków pomiędzy Wielką L:. /Obediencją/ i UFL, względnie jej krajową Grupą Narodową oznaczałoby wytworzenie wzajemnego stosunku bazującego na “quasi uznaniu”, co ani nie jest konieczne, ani też nie leżałoby w interesie Wielkiej Loży, a także w interesie UFL.
podpisano:
Br:. dr Wilhelm Richter, Br:. Gerhard Linkę, Br:. Leslie Rado”.
Artykuły, materiały, jak i dokumenty dotyczące historii i wspólczesnych działań Uniwersalnej Ligi Masońskiej, oraz inne materiały nie przeznaczone do wiadomości profanów publikować będziemy w następnych DODATKACH SPECJALNYCH. Otrzymywać je będą tylko BBr:. i SS:. oraz LL:. będące stałymi prenumeratorami “WOLNOMULARZA POLSKIEGO”.
Tekst ukazał się w czasopiśmie “Wolnomularz Polski” nr 41.
Zobacz też:
