Poniżej zamieszczamy kolejny rozdział książki Karola Wojciechowskiego “Bitwa o Sztukę Królewską“. Ilustracja: świątynia Wielkiego Wschodu Lusitano
Rewolucja Goździków w Portugalii i obalenie powojennych, dyktatorskich rządów dały sposobność do odrodzenia struktur sztuki królewskiej w tym kraju. 5 reaktywowanych lóż wskrzesiło Zjednoczony Wielki Wschód Luzytanii, niebawem liczba warsztatów i adeptów stopniowo zaczęła wzrastać, choć napotkano spore trudności organizacyjne (m.in. słaba mobilizacja adeptów, niewystarczające opanowanie rytuału szkockiego). W 1974 r. WWL odwiedzili przedstawiciele Wielkiego Wschodu Francji i Wielkiej Loży Francji, obediencja portugalska zaś nawiązywała stopniowo kontakty także z innymi potęgami masońskimi, jak Wielki Wschód Belgii, Wielka Loża Włoch oraz Zjednoczone Wielkie Loże Niemiec. Sama jednak nie opowiadała się wyraźnie za konkretnym z kierunków (liberalny czy regularny), dlatego też w jej szeregach tak jak niegdyś (tu i gdzieś indziej) współdziałać mogli zarówno tradycjonaliści lożowi, jak i laiccy postępowcy o skłonnościach wolnomyślicielsko-agnostycznych. Niemniej ci pierwsi zaczęli od początku lat 80. w coraz większym stopniu wywierać nacisk na władze ZWWL, żeby podążyli w kierunku anglosaskiej regularności. Co bardziej gorliwi zwolennicy takiego kierunku wystąpili z lóż i nawiązali kontakt z regularną Wielką Lożą Narodową Francuską, ta zaś powołała kilka lóż na terenie Portugalii. Inni zaś utworzyli Wielką Lożę Portugalii, która nie została mimo zabiegów uznana na świecie przez regularnych i zakończyła swoje istnienie. Po tym rozłamie zmoblilizował się Wielki Wschód portugalski i przystąpił w 1985 r. do CLIPSAS, co jednoznacznie wyznaczyło jego miejsce w światku kielni i młotka. Lewicowy charakter obediencji starano się załagodzić, kierując się również do polityków partii prawicowych, jak również Kościoła Rzymskokatolickiego (inicjowano nawet kilku duchownych). Wznowiła działalność również Rada Najwyższa RSDiU, która jednak funkcjonowała bardziej formalne, nadając stopnie honorowo. Wkrótce powstały w Portugalii również obediencja mieszana (DH), jak i kobieca (loże WLŻF).
Następny rozdział: BoSK:
