Pocztówka – Brat Trentowski

Bronisław Trentowski urodził się  21.01.1808 we wsi Opole koło Włodawy na Podlasiu.

Studia uniwersyteckie rozpoczął w 1826 w Warszawie, gdzie studiował filozofię pod kierunkiem Krystyna Lacha Szyrmy (1791-1866) i literaturę pod kierunkiem masona, Kazimierza Brodzińskiego (1791-1835). Po ukończeniu studiów wyjechał na krótko do Paryża, gdzie słuchał wykładów Victora Cousina (1792-1867), François Guizota (1787-1874) i Abela François Villemaina (1790-1870).

Po powrocie do Warszawy otrzymał we wrześniu 1829 nominację na nauczyciela gimnazjum w Szczuczynie (ówczesne woj. Augustowskie). Po wybuchu powstania listopadowego brał jako ułan udział w jedenastu bitwach, uzyskując awans na podporucznika. Po klęsce powstania był nauczycielem domowym u bogatego chłopa we wsi Jungfer, a następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Królewcu, słuchając tam wykładów Johanna Friedricha Herbarta (1776-1841).

W 1832 rozpoczął studia na Uniwersytecie w Heidelbergu, a jesienią 1833 przeniósł się do Fryburga w Badenii, gdzie założył rodzinę i osiadł na stałe. Na Uniwersytecie Fryburskim studiował filozofię pod kierunkiem Karola Dauba (1765- 1836). Tytuł doktora uzyskał w 1836 za pracę Grundlage der universellen Philosophie, wydaną drukiem w postaci rozszerzonej w roku następnym. Po obronie pracy habilitacyjnej pt. De vita hominis aeterna (1838) rozpoczął, jako prywatny docent, wykłady z logiki, pedagogiki, filozofii, przyrody i teologii.

Do masonerii został przyjęty w 1838 r. Taką datę podaje druk masoński: Mitglieder-Verzeichniss der nach dem System der grossen Mutterloge zun Sonne im Orient von Bayreuth / Loge zur edlen Aussicht im Oriente Freiburg im Breisgau 1866-68, s. 9. Przyjęty został do loży „ Parfaite Harmonie ” w Miluzie (Mulhouse, Mulhausen) w Alzacji. Ten fakt potwierdza Allgemeines Handbuch der Freimaurerei (3 wydanie pracy Lenninga), ale podaje inną datę, mianowicie: 2 lutego 1840 r. (t. II, Leipzig 1901, hasło Trentowski, s. 463-464). Tę sprzeczność między datami można wyjaśnić w ten sposób, że w roku 1840 Trentowski uzyskał stopień mistrza.

Dlaczego w Miluzie, a nie we Fryburgu? Dlatego, że w księstwie Badeńskim obowiązywał w owym czasie zakaz działalności lóż masońskich, więc wielu masonów mieszkających we Fryburgu jeździło na zebrania masońskie do Alzacji.

Jeszcze inną datę, mianowicie rok 1839, podaje Wilhelm Boerner w broszurce masońskiej wydanej z okazji setnej rocznicy urodzin działacza masońskiego, który przez kilkanaście lat współpracował z Trentowskim. Broszura nosi tytuł: 1808-1908 August Ficke Zur Feier seines 100 jährigen Geburtstages in der von ihm wieder aufgerichteten Loge „Zur edlen Aussicht” Or (ient) Freiburg im Breisgau, wyd. Bay­reuth 1908.

Wspominamy Gotfried August Ficke (1808-1887), rówieśnik Trentowskiego, był kupcem i fabrykantem. Do masonerii wstąpił w roku 1841 w Hamburgu (loża „St. Georg’) a kilka lat później osiedlił się na stałe we Fryburgu.

W broszurze Boernera podane są funkcje pełnione przez Trentowskiego w masonerii. Dowiadujemy się z niej, że loża fryburska wznowiła działalność 20 lipca 1847 a Trentowskiemu powierzono funkcję mówcy. W latach 1848, 1849 i 1850 Trentowski stał na czele loży „Zur edlen Aussicht ” (Szlachetna Perspektywa), dzierżąc „pierwszy młotek”, a w 1851 i 1852 znów był mówcą. Działalność Trentowskiego wzbudziła zastrzeżenia władz i po pięciu latach od jej wznowienia została w 1853 zawieszona. Po uzyskaniu zezwolenia na dalsze istnienie, w roku 1857 Trentowski znów został mówcą, pełniąc tę funkcję do końca życia, z wyjątkiem lat 1863 i 1867, kiedy pełnił inne funkcje (zugeordneter Meister).

W 1861 r. Powstał Związek Niemieckich Wolnomularzy, do którego wstąpiło wielu masonów fryburskich, a Trentowski aktywnie zaangażował się w jego działalność. W październiku 1862 r. Loża „Zur edlen Aussicht” opublikowała opracowany przez Trentowskiego okólnik (Sendschreiben an alle logen und Br. Des Bundes), do którego August Ficke dołączył napisane przez siebie Posłowie: Jaki jest cel Związku Wolnomularzy? (Welches ist der Zweck des Freimaurerbundes?).

W końcu marca 1863 r. Ficke i Trentowski doprowadzili do powołania Komisji przez Wielką Lożę  „Zur Sonne” w Bayreuth, która miała zająć się oceną proponowanej reformy rytuału.

W końcu 1865 r. ukazał się opracowany przez Trentowskiego Rytuał Fryburski (das system der Freimaurerei der Loge „zur edlen Aussicht” in Freiburg und erster Grad).

Po śmierci Trentowskiego (16 czerwca 1869 r.) masoni wzięli udział w uroczystym pogrzebie, utworzyli nad grobem „masoński łańcuch”, a przemówienie żałobne wygłosił w imieniu loży mistrz G. Rée, adwokat fryburski. Było to podobno pierwsze publiczne wystąpienie loży we Fryburgu. (Loża ta istnieje do dziś, ale pod inną nazwą, mianowicie: „Humanitas zur freien Burg”. W roku 1870 August Ficke opracował nową wersję Fryburskiego Rytuału, usuwając z niej to, co związane było z językiem i filozofią Trentowskiego. Mamy więc odpowiedź na pytanie, kto był autorem Rytuału Fryburskiego. Były dwie wersje, autorem pierwszej, z 1865 r. był Trentowski, autorem drugiej, z 1870 r. był Ficke. Ale pracowali nad tekstem wspólnie. W pierwszej wersji Trentowski przeforsował myśli i sformułowania filozoficzne, do których Ficke miał zastrzeżenia. Druga wersja była tekstem Trentowskiego, do której Ficke wprowadził istotne modyfikacje.

W 1840 r. Trentowski opublikował dwutomowe dzieło: Vorstudien zur Wissenschaft der Natur, a potem wszystkie dzieła pisał i drukował po polsku (z wyjątkiem książki o masonerii). W ciągu następnych ośmiu lat opublikował wiele prac w czasopismach poznańskich i warszawskich oraz wydał najważniejsze dzieła (Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, Poznań 1842, dwa tomy i Myślini, czyli całokształt logiki narodowej, Poznań 1844, dwa tomy). W latach 1859-1860 przebywał w Paryżu, biorąc czynny udział w życiu publicznym polskiej emigracji. Z prac, które pozostawił w rękopisie, wydano po jego śmierci trzytomowy Panteon wiedzy ludzkiej lub pantologia, encyklopedia wszechnauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii (Poznań 1873,1874 i 1881) oraz w języku niemieckim Die Freimaurerei in ihrem Wesen und Unwesen (Leipzig 1873, ss.XXIII, 1-393).