redakcja wolnomularstwo.pl
źródło: Katarzyna Rosiak, Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939
O masonerji i masonach: szkic popularny,publikacja Andrzeja Niemojewskiego wydana w Warszawie w 1906 r. nakładem Wydawnictwa Myśli Niepodległej (druk K. Kowalewskiego, ss. 84). Książka ta ukazała się również w Hiszpanii i w Stanach Zjednoczonych pod tytułem: Co to jest masonerya? (Toledo, Ohio, ok. 1906). Autor na łamach swoich artykułów głosił poglądy wolnomyślicielskie i antyklerykalne, a od początku XX w. również krytykujące Żydów. Jest to pierwsza propagandowa broszura wolnomularska, w której autor podjął próbę wyjaśnienia czytelnikowi, czym jest masoneria. Niemojewski dokonał skrótowego przeglądu zawartości najnowszych publikacji dostępnych w Polsce i poświęconych wolnomularstwu oraz przeprowadził podział owych dzieł na wiarygodne (brak) oraz oparte jedynie na pomówieniach i mitach (wymienił trzy publikacje: O masonji w Polsce od r. 1742 do 1822 Stanisława Załęskiego, Historya Towarzystw Tajnych. Dzieje wolnomularstwa (masonii) według najlepszych źródeł opracowane Feliksy Eger oraz tej samej autorki Kilka słów o masonerji). Autor zwrócił uwagę na ewidentny brak współczesnych mu wiarygodnych i obiektywnych źródeł, z których polski czytelnik mógłby czerpać wiedzę na temat wolnomularstwa. Autor stwierdzał, że lepiej przedstawiała się sytuacja w przypadku starszego polskiego piśmiennictwa, podkreślał także, że ilość źródeł jest wciąż niedostateczna, toteż czytelnik skazany jest na korzystanie ze źródeł zagranicznych.
Następnie autor przedstawił pochodzenie terminu mason oraz historię wolnomularstwa, a także stowarzyszeń jako takich, wspominając zarówno legendy, jak i historycznie potwierdzone fakty, na tle epoki. Autor omówił również rozwój wolnomularstwa na świecie, podając daty pojawienia się pierwszych lóż w innych krajach, takich jak Dania czy Polska, wskazując na korzenie masońskiej ideologii (legenda o mistrzu Hiramie) oraz rytuały, próby i symbolikę masońską. Autor opisuje również wygląd i układ samej loży. Wspomina również o lożach czerwonych czyli rytach z wyższymi stopniami wtajemniczenia, jak chociażby ryt egipski Cagliostro czy też o organizacji paramasońskiej czyli Iluminatach Weisthaupta.
Przedostatni rozdział skupia się na współczesnej sytuacji wolnomularstwa. Autor dokonał w nim podsumowania ówczesnej kondycji ruchu w kilku krajach: Niemczech (spadek liczby braci, co autor tłumaczy ogólnie złą kondycją państwa), Francji (prace w lożach trwają nieprzerwanie), co stanowiło dla niego również przyczynek do pokazania celów, jakie stawiają sobie wolnomularze. Autor wspominał również pokrótce o negatywnym stosunku Kościoła Katolickiego do masonerii. W ostatniej części publikacji przeczytać można krótki rys historyczny polskiej masonerii, której początki sięgają XVIII w.
Katarzyna Rosiak
Literatura: Niemojewski A., 1906, O masonerji i masonach: szkic popularny, Warszawa, http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=15161&from=publication.
przeczytaj więcej na stronie: Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939:
Zobacz też:
