redakcja wolnomularstwo.pl
Literatura dotycząca wolnomularstwa jest niezwykle liczna i nawet w Polsce książek na jego temat jest bardzo dużo.
Na tej stronie będziemy publikować informacje o poszczególnych pozycjach książkowych, jak też – w miarę możności – zamieszczać ich treść.
Masoneria w publikacjach naukowych, literaturze i beletrystyce
RYTUAŁY w literaturze pięknej:
- Aleksander Dumas – Józef Balsamo
(opisany jest dokładnie rytuał wolnomularski)
- Lew Tołstoj – Wojna i pokój
(jedna z postaci przystępuje do loży. Rytuał inicjacji jest w całości)
- Stefan Żeromski – Popioły
(elementy barwnie opisanego rytuału są bliskie rzeczywistemu. W tym opisie rytuał podniesienia do trzech stopni wtajemniczenia skondensowany jest w jeden)
KATALOGI WYSTAW
– Masoneria pro publico bono – Muzeum Narodowe w Warszawie 2014
– Sztuka Królewska w Bydgoszczy. 230 lat tradycji wolnomularskich – Archiwum Państwowe w Bydgoszczy 2014
– Legenda mistrza Hirama. Obraz farmazona w kulturze ludowej i nie tylko… – Muzeum Etnograficzne w Warszawie 2012
– Pamiątki wolnomularskie – Muzeum Okręgowe w Toruniu 2008
CZASOPISMA WOLNOMULARSKIE
– Ars Regia (1992-2013) – red. nacz. Tadeusz Cegielski (20 numerów)
– Wolnomularz Polski (1994-2018) – red. nacz. Adam Witold Wysocki i Bożena Dołęgowska-Wysocka (77 numerów)
AUTORZY POLSCY
Ludwik Hass
– Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721-1821) (1980)
– Wolnomularstwo w Europie środowo-wschodniej w XVIII i XIX wieku (1982)
Ambicje – rachuby – rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie środowo-wschodniej 1905-1928 (1984)
– Zasady w godzinie próby. Wolnomularstwo w Europie środowo-wschodniej 1929-1941 (1987)
– Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie (1996)
– Loża i polityka. Masoneria rosyjska 1822-1895 (dwa tomy, 1996-1998)
– Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999. Słownik biograficzny (1999)
– Wolnomularstwo w Toruniu. 300 lat historii (2003)
– Świat wolnomularski. Konkrety (lata trzydzieste – lata dziewięćdziesiąte XX wieku). Tom I (2004)
Tadeusz Cegielski
– Sekrety masonów. Pierwszy stopień wtajemniczenia (1992)
– Ordo ex Chao. Wolnomularstwo i światopoglądowe kryzysy XVII i XVIII wieku (1994)
– Polubić masonerię (2008)
– Księga Konstytucji 1723 roku i początki wolnomularstwa spekulatywnego w Anglii (2011)
Leon Chajn
– Polskie wolnomularstwo 1920-1938 (1984)
Tadeusz Nasierowski
– Wolnomularstwo bez tajemnic (1996)
– Żeromski, Strug, Dąbrowska a psychiatrzy wolnomularze (1997)
– Psychiatria a wolnomularstwo w Polsce (przełom XIX i XX wieku) (1998)
Stanisław Małachowski-Łempicki
– Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821 (1929)
– Wolnomularstwo polskie za Stanisława Augusta 1763-1784 (1927)
– Wolnomularstwo w Księstwie Warszawskim (1928)
– Wolnomularstwo na ziemiach dawnego Księstwa Litewskiego (1930)
– Strącone korony. Z dziejów wolnomularstwa polskiego
– Raporty szpiega Mackrotta o wolnomularstwie Polskim 1819-1822
– Wolnomularstwo w świetle raportu rządu szwajcarskiego
Karol Serini
– Masoneria (1929)
– Symbol w wolnomularstwie
– Filozofia masonerii u progu trzeciego tysiąclecia – (5997) (1997)
Cezary Leżeński
– Masoni bez maski (2006)
Jerzy Siewierski
– Opowieść o masonach, obyczajach i pięknej Kasieńce (1990)
– Dzieci wdowy czyli opowieści masońskie (1992)
Jerzy Siewierski, Mirosław Malcharek – Ilustrowana historia masonerii (2002)
Norbert Wójtowicz
– (red.) Sztuka królewska. Historia i myśl wolnomularstwa na przestrzeni dziejów (1997)
– Wielki Architekt Wszechświata. Teologiczna krytyka masońskich wizji Boga (1999)
– Antymasońska kampania 1938 roku (z dołączeniem wybranych dokumentów) (2005)
– Rozmowy o masonerii (2005)
– Masoneria, mały słownik (2006)
– Masoni w wielonarodowościowej II Rzeczpospolitej (2011)
– Wolnomularstwo a Kościół katolicki. Wrogowie, przeciwnicy czy konkurenci? (2014)
Elżbieta Wichrowska
– Antologia poezji masońskiej (1995)
Anna Kargol
– Zakon Synów Przymierza. Krakowska Loża “Solidarność” 1892 – 1938 (2013)
– Po Jakubowej drabinie. O rytuale inicjacyjnym żydowskich lóż parawolnomularskich B’nai B’rith w okresie międzywojennym (2013)
– Andrzej Strug. Dzieło i czasy (2014)
– Rytuał masoński jako inspiracja organizacyjna oraz wzorzec kulturowy parawolnomularskich i innych organizacji (2015)
Wojciech Giełżyński
– Wschód Wielkiego Wschodu (2008)
Władysław Z. Glinic
– Deski wolnomularskie (2012)
Jacek Golędzinowski
– Jawne historie tajemnych stowarzyszeń (1990)
– Sekrety masonów i… (1993)
– Ryt Francuski: od alchemii do racjonalizmu (2009) (pdf – cała książka dostęna na naszym portalu)
– Bitwa o sztukę królewską. Traktat o masonerii i regularności (2011) (książka publikowana w częściach na naszym portalu)
Elżbieta Wichrowska
– Antologia poezji masońskiej, Warszawa 1995
Katarzyna Karaskiewicz
– Świątynia Opatrzności Bożej. Dzieje Idei i budowy (2011)
Łukasz Tomasz Sroka
– Sprawiedliwi chcą być doskonali – Z dziejów wolnomularstwa w Krakowie od XVIII wieku do współczesności (2010)
Red. Łukasz Tomasz Sroka, Kazimierz Karolczak
–Masoneria w Polsce w kraju i na emigracji (2012)
Wioletta Brzezińska
– Symbolika wolnomularska w założeniu pałacowo – ogrodowym w Młynowie za czasów Aleksandra Chodkiewicza (2006)
Adam Doboszyński
– Konspiracje (wstęp Norbert Wójtowicz)
Przemysław Waingertner
– Wolnomularstwo II Rzeczypospolitej w oczach współczesnych (1999)
Jerzy Wojtowicz
– Masoneria – wielka niewiadoma? – Studium z dziejów tzw. tajnych towarzystw w Europie nowożytnej (XVIII-XX w.) (1992)
Krzysztof Załęski
– Konstytucje i Ustawy Generalne Wielkiego Mistrzostwa Polskiego i Litewskiego pod młotkiem Ignacego hr. Potockiego przyjęte i zaprzysiężone w roku 1781 (2007)
ks. Andrzej Zwoliński
– Wokół Masonerii (1993)
Albin Sas-Dunajewski (Książę-biskup krakowski)
– Pełen apostolskiej troskliwości (list pasterski w sprawie masonerii) – wstęp i opracowanie Norbert Wójtowicz (2005)
Hanna Domańska
– Gdański Zakon Synów Przymierza. Dzieje żydowskiego wolnomularstwa w Gdańsku i Sopocie lata 1899 – 1938 (2002)
– Eugenia pod Ukoronowanym Lwem – dzieje loży i wolnomularzy Gdańska i Sopotu, XVIII – XXI wiek (2006)
Piotr Cegielski
– Filmowcy w fartuszkach. Masoneria na ekranie (1999)
Piotr Kabaciński
– Symbol a Masoneria
Praca zbiorowa
Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj – wypisy (1934) – reprint
Stanisław A. Wotowski
– Tajemnice Masonerji i Masonów [Biblioteka Wiedzy Tajemnej] (1926)
Ks. Stanisław Załęski
– O Masonii w Polsce od roku 1738 do 1822 na źródłach wyłącznie masońskich (1889)
Andrzej Jan Niemojewski
– O masonerii i masonach. Szkic popularny (1906)
Szymon Askenazy
– Książę Józef Poniatowski (1904)
– Łukasiński t. 1-2 (1908)
Klaus Dąbrowski
–100 masonów, którzy zmienili świat
– Polscy masoni. 100 niezwykłych postaci
KSIĄŻKI TŁUMACZONE
Irene Mainguy
– Symbolika masońska trzeciego tysiąclecia (2020)
J.G. Fichte
– Filozofia wolnomularza (2004)
Umberta Eco
– Wahadło Foucaulta (1993)
– Cmentarz w Pradze (2012)
Roberto Gervaso
– Cagliostro. Życie Giuseppe Balsamo, maga i awanturnika (1992)
– Bracia przeklęci. Historia masonerii (2005)
Juan Carlos Castillon
– Panowie Świata – dzieje teorii spiskowych (2006)
Emmanuel Ratier
– Tajemnice Zakonu Synów Przymierza : prawdziwa historia Bractwa B’nai B’rith (2011)
Nicholas Hagger
– Tajemna historia Zachodu – wpływ tajnych organizacji na dzieje Zachodu od Renesansu po XX wiek (2010)
Jeremy Harwood
– Sekretna historia masonerii : ilustrowane dzieje wolnomularstwa od początków w starożytności po współczesność – 1000 lat rytuałów i obrzędów, znaków i symboli (2007)
Angel Millar /konsultacja tekstu prof. Tadeusz Cegielski
– Masoneria. Zarys dziejów (2008)
Priya Hemenway
– Sekretny kod. Tajemnicza formuła, która rządzi sztuką, przyrodą i nauką. (2009)
Klaus-Rudiger Mai
– Tajemne Związki (2009)
John Lawrence Reynolds
– Ludzie z cienia – historia tajnych stowarzyszeń (2009)
Philip Gardiner
– Tajna wiedza zakazanych związków, stowarzyszeń i kultów (2008)
Guy Wagner
– Brat Mozart (2001)
Michael Baigent, Richard Leigh
– Eliksir i kamień
– Święty Graal. Święta krew
– Christopher Knight i Robert Lomas – Klucz Hirama. Faraonowie, templariusze, masoni i odkrycie tajemnych Zwojów Jezusa
– Daniel Pipes – Potęga spisku. Wpływ paranoidalnego myślenia na dzieje ludzkości (1997)
– Michael Baigent, Richard Leigh – Świątynia i loża (1999)
Dan Brown – Kod Leonardo da Vinci
Dan Brown – Anioły i Demony (2000)
– Kod Leonarda da Vinci (2003)
– Zaginiony symbol (2009)
KSIĄŻKI ANTYMASOŃSKIE – wybór
tzw. pisma zdradzieckie byłych masonów
Leo Taxil
– Historia masonerii (4 tomy)
Arnaud de Lassus
– Masoneria – intrygująca tajemniczość (1993)
Jim Shaw, Tom Mc Kenney
– Śmiertelna pułapka (1995)
Inne
Ks. E. Cahill T.J.
– Wolnomularstwo (masoneria)
Ks. J.M. Caro Rodriguez
– Wolnomularstwo i jego tajemnice
William T. Still
– Nowy porządek świata: Odwieczny plan tajnych towarzystw
Georges Virebeau
– Papieże wobec masonerii
Stefan Meetschen
– ABC masonerii
Guido Grandt
– Czarna księga masonerii
Józef Sebastian Pelczar ( Pseudonim J. S. Korczyński)
– Masoneria : (jej początki, organizacja, ceremoniał, zasady i działanie)
Stanisław Krajski
– Masoneria i kryzys
plus inne pozycje autora z cyklu Masoneria polska w roku….
Grzegorz Kucharczyk
– Kielnią i cyrklem. Laicyzacja Francji w latach 1870 – 1914
J.S. Korczyński
– Masoneria (jej początki, organizacja, ceremoniał, zasady i działanie)
Kazimierz Morawski, Włodzimierz Moszczyński
– Co to jest masoneria?
Ignacy Oksza-Grabowski
– Masoneria
Jan Pociej
– Masonizm
Witold Sawicki
– Organizacje tajne w walce z Kościołem. Antykościół tajny – zarys
Zbigniew Suchecki
– Kościół a masoneria
Ks. Henryk Czepułkowski
– Antykościół w natarciu
Mieczysław Skrudlik
– Masoneria w Polsce
Juliusz Dudziński, Wacław Budzyński
– Oskarżamy masonerię w Polsce
Jarosław Wojciech Krynicki
LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA
Literatura współczesna
– Zbigniew Nienacki – Pan Samochodzik i niesamowity dwór
(intryga, dość naiwna, koncentruje się wokół poszukiwania ukrytej loży masońskiej, znajdującej się w dawnym szlacheckim dworku w lasach nad Pilicą. Książka zawiera wiele popularnych informacji na temat ruchu masońskiego, jego symboli, czołowych polskich oraz zagranicznych wolnomularzy)
– Władysław Gąsiorowski (Wiesław Sclavus) – “Huragan” cz.1-3, (powieść historyczna z epoki napoleońskiej) – Warszawa 1974
– Zbigniew Herbert – “Kamień z katedry” [w]: Barbarzyńca w ogrodzie, s.123 – 155, Wrocław 1995
Marek Krajewski – Bohater kryminałów Eberhard Mock jest byłym wrocławskim wolnomularzem, pojawiają się też wątki masońskie.
Literatura przedwojenna
– André Gide – Lochy Watykanu
(w sposób prześmiewczy opisane jest nawrócenie się na katolicyzm pod wpływem wizji wolnomularza, który wcześniej rzucił kamieniem w figurkę Matki Boskiej)
– Eugeniusz Sue – Żyd wieczny tułacz (pierwsze wydanie 1844)
– Andrzej Strug – Wyspa zapomnienia
(jedna z ważniejszych postaci jest wolnomularzem, autor w sposób alegoryczny zarysował ideę i cele wolnomularstwa)
– Roman Dmowski – Dziedzictwo, Warszawa 1931
– M. Zdziechowski – W obliczu końca, Wilno 1938
– T. Jeske-Choiński – Błyskawice. Powieść historyczna z czasów Rewolucji Francuskiej, Warszawa 1907
– S.K. Potocki – Podróż do Ciemnogrodu i Świstek Krytyczny, wybór, oprac. E. Kipa, Wrocław 1955
– Jan Potocki – Rękopis znaleziony w Saragossie (także film Hassa)
– Alexander von Oppeln-Bronikowski (piszący po niemiecku, przekładany na kilka języków, w tym polski) napisał przynajmniej cztery powieści „masońskie” w I poł. XIX w.
– J.W. Goethe – Wielki Kofta i Wilhelm Mistrz (liczne wątki masońskie)
– Tomasz Mann – Czarodziejska góra (główny bohater jest masonem)
WZMIANKI W LITERATURZE
O wolnomularzach wspomina także
– James Joyce w Ulissesie
– Edgar Allan Poe w opowiadaniu Beczka amontillada
– W księdze IV Pana Tadeusza Adama Mickiewicza pojawiają się “hiramscy cieśle”.
– Stanisław Przybyszewski w Moich współczesnych przytacza anegdotę, jak katolicy-chłopi z Wielkopolski postrzegali masonów-mieszczan, i wspomina o Polaku-masonie, którego poznał w Norwegii.
– W powieści W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta kilkakrotnie pada słowo masoneria i Wielki Wschód.
– W powieści Człowiek bez właściwości Roberta Musila masoni zostają dwukrotnie wspomniani.
– W opowiadaniu Republika marzeń Brunona Schulza pojawiają się “bracia spod znaku kielni”
Same słowa “mason” i “masoneria” pojawią się także w
– Dziennikach Witolda Gombrowicza
– Kalendarzu i klepsydrze Tadeusza Konwickiego
– Słowo “frankmason” pojawia się w Fantazym Juliusza Słowackiego.
– Słowo “wolnomularstwo” pojawia się w powieści Esther Stefana Chwina.
– Pewne informacje na temat masonerii zawarte są w książce Legenda Europy Piotra Kuncewicza.
– O masonerii wspomina kilkakrotnie w swoich dziełach Jerzy Prokopiuk
– Juliusz Verne w powieściach Dzieci kapitana Granta i Robur Zdobywca wspomina o loży masońskiej.
– W opartej o kabałę powieści Golem Gustava Meyrinka pojawia się słowo “wolnomularz”.
– W powieści Johna Steinbecka Na wschód od Edenu 1 bohater jest masonem.
– J.W. Goethe – Faust – inspiracja masonerią widoczna szczególnie w piątym akcie drugiej części
