O wolnym mularstwie w Szczecinie

Leszek Biały, 08.06, 2024 dla wolnomularstwo.pl

Niniejszy tekst stanowi wznowienie dwuczęściowego materiału, który 9 lat temu został opublikowany przez autora w bardzo ograniczonym nakładzie i zasięgu na łamach czasopisma Hermes Polski [1] dla wąskiej grupy wolnomularzy należących do Wielkiej Loży Narodowej Polski. Pragnąc upowszechnić wiedzę zawartą w tamtym opracowaniu, autor odświeża temat i publikuje go niniejszym w wersji zmienionej – scalonej, uzupełnionej, poprawionej i tym razem zawierającej kolorowe zdjęcia. W tekście autor wykorzystuje fragmenty z prowadzonej  przez siebie w latach 2013-2014 strony internetowej Wolnomularstwo w Szczecinie działającej pod adresem http://wolnomularstwo.eu (zarchiwizowana wersja strony obecnie dostępna jest pod adresem http://pvv.pl/d66, dostęp: 28.04.2024).

Przyczynkiem do wznowienia tematu jest fakt, że w Szczecinie jako jednym z nielicznych tak dużych polskich miast nie pracuje do chwili obecnej żadna loża wolnomularska. Niedługo może się to jednak zmienić za sprawą działań Wielkiego Wschodu Polski – obediencji, która planuje jeszcze w 2024 roku zapalić światła w tym pięknym i pełnym wolnomularskich tradycji mieście. Jeśli wśród czytelników znajdują się osoby zainteresowane członkostwem w szczecińskiej loży proponuję, aby nawiązały kontakt z redaktorami facebook’owego profilu wolnomularskiego trójkąta Pod Trzema Cyrklami na Wschodzie Szczecina (http://pvv.pl/d65, dostęp: 28.04.2024).

A teraz o tradycjach wolnomularskich Szczecina. Przed II Wojną Światową Szczecin był częścią III Rzeszy Niemieckiej, a na jego terenie działały lokalne loże. Po wojnie, po powrocie terenów Województwa Zachodniopomorskiego pod polską jurysdykcję, nastały czasy PRL-u, w których żadne loże masońskie oficjalnie nie funkcjonowały. Wolnomularstwo wróciło na tereny Polski w latach 90-tych XX wieku, ale do dziś w Szczecinie nie ma żadnej loży przynależnej do którejkolwiek z polskich organizacji. Zamiarem autora jest odświeżenie pamięci o wolnomularstwie na terenie Szczecina, zarówno w odniesieniu do ogólnej jego tradycji kultywowanej obecnie przez polskie obediencje wolnomularskie, jak i do tradycji historycznych. Ten pierwszy aspekt wiąże się z zakresem działalności lóż wolnomularskich na rzecz lokalnej społeczności opisywanym w dalszej części, natomiast drugi z wydarzeniami mającymi miejsce przed wojną na terenie ówczesnego Szczecina.

Od chwili powstania wolnomularstwa spekulatywnego 24.06.1717 roku w Londynie, ruch Wolnych Mularzy rozprzestrzenił się szybko po całej Europie, w tym około 1730 roku dotarł na tereny niemieckie. Loże wolnomularskie w Szczecinie działały prężnie aż do 1935 roku, kiedy to ich działalność została zakazana przez nazistów. Przed wynikającą z mocy prawa likwidacją lóż w Szczecinie pracowało siedem błękitnych lóż masońskich, a były to [2]:

1. Drei goldene Anker zu Liebe und Treue (Passauerstraße 2, aktualnie ul. Partyzantów);
2. Pegasus und Schiff (Passauerstraße 2, aktualnie ul. Partyzantów);
3. Zu den drei Zirkeln (Gr. Wollweberstraße 29 aktualnie ul. Tkacka, Lindenstraße 11 aktualnie ul. 3-go maja, Am Logengarten 5 aktualnie ul. Swarożyca);
4. Tempel des Friedens (Lindenstraße 11 aktualnie ul. 3-go maja);
5. Leier und Schwert (Hotel Preußenhof, Luisenstraße 10-11 aktualnie ul. Staromłyńska, Haus Verein junger Kaufleute Pölitzerstraße 15 aktualnie ul. Wyzwolenia);
6. Friedrich der Edle (Schillerstraße 5 aktualnie ul. Mazowiecka);
7. Tempel des Lichts und der Wahrheit (Schillerstraße 5 aktualnie ul. Mazowiecka).

Co w Szczecinie zostało dzisiaj po tych lożach wolnomularskich? Jak teraz wyglądają miejsca, gdzie przed wojną pracowały wolnomularskie loże lub mieszkali wolnomularze? Często przechodzimy obok miejsc symbolicznych i nie zdajemy sobie sprawy z ich związków z masonerią. Prawdopodobnie najczęściej dziś wspominaną jest loża Pod trzema cyrklami, dawniej Zu den drei Zirkeln, więc rozpoczniemy od przytoczenia najważniejszych faktów dotyczących tejże.

W II poł. XVIII wieku w Szczecinie przebywali pojedynczy wolnomularze. Pierwsza szczecińska loża wolnomularska została założona przez austriackich jeńców wojennych w 1760 roku. Ta pierwsza, pruska loża została nazwana L’union (pol. Jedność) i pracowała w rycie francuskim, a jej pierwszym mistrzem został porucznik artylerii Mazard (Massart, Mackardt). Zebrania odbywały się w Haus auf der Lastadie. Wiadomo, że w 1761 roku obchodzono dzień św. Jana Chrzciciela przy ul. Klainen Domstraße 169 [2].

Dnia 01.10.1761 roku erygowana została nowa loża La parafiate Union (pol. Pełna jedność). Spotkania braci odbywały się w ogrodzie senatora Rotha przy Grünen Schanze. Dnia 02.03.1762 roku loża otrzymała patent od loży Zu den drei Weltkugeln (pol. Pod trzema globami) w Berlinie, a dnia 04.04.1762 roku odbyła się jej instalacja. Obraz loży liczył wówczas 9 członków, a do 1768 roku przyjęto jeszcze 30 braci. Dnia 14.12.1764 roku przeprowadzono regularyzację loży do 4. Stopnia jako loży Ścisłej Obserwy [2], a loża przyjęła nazwę Zu den dreyen Cirkeln (pol. Pod trzema cyrklami). Loża pracowała w tym rycie do rozwiązania Ścisłej Obserwy w 1799 roku [2].

Patent Loży Pod trzema Cyrklami zapisany alfabetem masońskim

Dom Madame Wolf przy Zeit Konigstraße oraz Große Domstraße 18 naprzeciwko Roßenmarktstraße był miejscem spotkań w loży w latach 1765-1839. W tym domu mieściła się później restauracja Zur Wolffsschlucht. Budynek dopasowano do potrzeb loży i poświęcono dn. 24.06.1781 roku. Był on siedzibą loży przez kolejne 74 lata. Następnie loża przeniosła się do budynku przy ul. Grosse Wollweberstraße 29 (aktualnie ul. Tkacka), który został poświęcony dnia 30.10.1839 roku w obecności 213 braci.

Z lewej pieczęć Loży Pod Trzema Cyrklami, z prawej sztych Zu den drei Zirkeln,
eine Loge in Stettin autorstwa Christiana Benjamina Glassbacha (1724-1779)

Od 1766 roku loża zaczęła organizować regularne koncerty muzyczne przy Großen Domstraße przyczyniając się tym samym do rozwoju kulturalnego mieszkańców Szczecina. Wśród gości bywał m.in. Książe Carl Ferdinand. 02.10.1812 roku loża powołała 10-osobowe kolegium muzyczne zajmujące się organizacją koncertów. 10.06.1829 roku do loży wstąpił wybitny muzyk i kompozytor Johann Carl Gottfried Loewe, organista w kościele św. Jakuba oraz nauczyciel śpiewu i dyrektor muzyczny w Gimnazjum Mariackim (aktualnie Liceum Mieszka I).

Johann Carl Gottfried Loewe (1796-1869)

Tablica pamiątkowa Carla Loewego w Bazylice Archikatedralnej św. Jakuba w Szczecinie
(organista kościoła św. Jakuba w latach 1820-1869)

Tablica pamiątkowe Carla Loewego w Bazylice Archikatedralnej św. Jakuba w Szczecinie
(doktor sztuk muzycznych)

W kolejnych latach loża była bardzo zaangażowana w działalność prospołeczną, w tym organizowała czwartkowe zupy dla biednych, co było podwaliną powstania lokalnych kas socjalnych. W 1805 roku powołano fundację im. Królowej Luizy wspierającą chore kobiety, których nie przyjęto do szpitala. Od 1807 roku loża fundowała posiłki dla chorych w szpitalu miejskim aż do 1822 roku, kiedy to miasto przejęło to zadanie. W kolejnych latach organizowano zbiórki pieniędzy dla chorych i biednych. Kolejna fundacja założona przez lożę wspierała biedniejszych synów członków loży w finansowaniu kosztów ich studiów.

Loża sprzedała swoje posiadłości i 01.04.1822 roku wynajęła działkę przy ul. Logengarten (pol. Ogrody Lożowe, aktualnie ul. Swarożyca). Od 1823 roku organizowane tam były cotygodniowe koncerty, na które bracia mogli zapraszać przyjaciół. W 1823 roku obraz loży liczył ponad 100 braci. W 1827 roku działka została sprzedana.

W 1828 roku loża podpisała umowę najmu placu należącego do Stowarzyszenia Strzeleckiego położonego przy Schutzenplatz vor dem Frauen-tor zu Alten-Stettin na okres 30 lat oraz kupiła ogród od cukiernika Christiana Wilhelma Vettera. Jednocześnie loża rozpoczęła starania o budowę domu opieki społecznej.

Po długich staraniach wybudowano drewniany budynek przy ul. Am Logengarten 5 (aktualnie ul. Swarożyca). W 03.10.1876 roku loża kupiła od stowarzyszenia strzelników działkę nr 56, później kupiono przyległą parcelę od Kaufmanna Wutsdorfa, a 31.05.1897 roku loża kupiła kolejną działkę od restauratora Wihelma Justusa Kriesena.

Przedwojenna widokówka prezentująca widok z Ogrodów Lożowych

Około 1920 roku przebudowano drewniany budynek lożowy na murowany według projektu Adolfa Thesmachera. W latach 1935-1937 budynek został ponownie przebudowany zgodnie z projektem architektonicznym Gaussa. Od 1949 roku do dziś jest to siedziba Teatru Polskiego w Szczecinie.

Dawna siedziba loży Zu den drei Zirkeln

(aktualnie Teatr Polski w Szczecinie, wejście od ul. Swarożyca)

Dnia 22.06.1769 roku powstała loża Zu den drey golden Ankern (pol. Pod trzema złotymi kotwicami), zaś 12.12.1812 roku została założona loża Zur Liebe und Trele (pol. Za miłość i wierność). Obie loże podlegały loży prowincjonalnej Provinzialloge für Pommern, Neumark und Ukermark powstałej 09.08.1777 roku. Od 1815 roku przeszły one pod zwierzchnictwo Loży św. Andrzeja Immutabilis, która była częścią Wielkiej Loży Wolnomularzy Niemiec i pracowała według rytu Zinnendorfa. Dnia 21.12.1824 roku z połączenia lóż Zu den drey golden Ankern i Zur Liebe und Treue powstała loża Drei goldene Anker zu Liebe und Treue (pol. Trzy złote kotwice za miłość i wierność).

Dnia 22.04.1877 roku loża Immutabilis zakończyła swoją działalność, a loża Drei goldene Anker zu Liebe und Treue zmieniła obediencję na Wielką Lożę Prus Royal York zur Friendschaft w Berlinie. W 1900 roku loża Drei goldene anker zu Liebe und Treue miała 293 członków i należało do niej filantropijne stowarzyszenie Palmié- und Schiffmann-Stiftung z kapitałem 6000 marek rzeszy. Budynek loży mieścił się przy Passauerstraße 2 (aktualnie ul. Partyzantów 2).

Dnia 09.02.1902 roku powstała loża Pegasus und Schiff (pol. Pegaz i okręt), która również pracowała w budynku przy Passauerstraße 2. Loża Pegasus und Schiff należała do Wielkiej Loży Wolnomularzy Niemiec w Berlinie. Obecnie w miejscu, gdzie pracowały loże Zu den drey golden Ankern i Pegasus und Schiff mieści się Dom Kultury Kolejarza.

Dawna siedziba lóż Zu den drey golden Ankern i Pegasus und Schiff

(aktualnie Dom Kultury Kolejarza w Szczecinie, ul. Partyzantów 2)

Przy ul. Schillerstraße 5 (aktualnie ul. Mazowiecka) pracowały dwie loże. Pierwszą była loża Friedrich der Edle (pol. Frederyk szlachetny) zainstalowana 18.10.1900 roku, pracująca pod patentem Wielkiej Loży von Hamburg zu Berlin (pol. z Hamburga do Berlina). Drugą lożą była Tempel des Lichts und der Wahrheit (pol. Świątynia światła i prawdy) podlegająca loży Zur aufgehenden Sonne (pol. Wschodzącego Słońca).

W innym miejscu Szczecina znalazła się siedziba kolejnych lóż. Loża Tempel des Friedens (pol. Świątynia pokoju) należała do Wielkiej Loży Wolnomularzy Niemiec w Berlinie. Loża Tempel des Friedens została założona dnia 22.03.1881 roku, a jej instalacja miała miejsce dnia 15.04.1881 roku. Loża ta stanowiła podbudowę loży św. Andrzeja Spes coronata założonej 11.11.1890 roku i prowincjonalnej kapituły Immutata fides powstałej 18.10.1925 roku. Wszystkie trzy warsztaty pracowały przy Lindenstraße 11 (aktualnie ul. 3-go maja).

Z kolei Hotel Preußenhof przy Luisenstraße 10-11 (aktualnie ul. Staromłyńska) był miejscem pracy loży Freimaurer-Kränzchen (pol. Wianuszek wolnomularski) i loży Leier und Schwert (pol. Lira i miecz) pracujących pod patentem Wielkiej Loży Zur Sonne (pol. Pod słońcem) w Bawarii założonej w 1928 roku pod zwierzchnictwem loży Fredrich der Große (pol. Frederyk Wielki) w Berlinie.

Hotel Preussenhof po roku 1927 [3]

Dawna siedziba lóż Freimaurer-Kränzchen oraz Leier und Schwert

(aktualnie siedziba Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10)

Budynek Hotelu Preussenhof sąsiadował z pięknym Pałacem Klasycystycznym. Kiedyś była tam winiarnia, w latach 1778-1920 siedziba fabryki fortepianów Georga Wolkenhauera, później bank, a w 1944 roku budynek został zbombardowany. Po wojnie odbudowano pałac. Od 1963 roku jest to budynek Państwowej Szkoły Muzycznej. Pałac ma bardzo ciekawą elewację frontową z beczułkami bahusowymi i tajemnicze znaki. Ponadto na froncie i bocznej ścianie budynku widnieją popiersia znanych kompozytorów (w pierwotnym budynku były tam popiersia filozofów). Co ciekawe, na współczesnej elewacji widać m.in. twarze wybitnych masonów Wolfganga Amadeusza Mozarta, Jeana Sibeliusa i Johanna Carla Gottfrieda Loewe’go [4].

Loże Freimaurer-Kränzchen i Leier und Schwert połączyły się i przyjęły nazwę drugiej loży, tj.: Leier und Schwert. Instalacja loży nastąpiła 14.09.1929 roku, a jej siedzibą został budynek Haus Verein junger Kaufleute przy Pölitzerstraße 15 (aktualnie ul. Wyzwolenia). W latach 1931-32 loża liczyła 15 członków. Pracowała ona pod patentem wielkiej Loży Matki Zu den drei Weltkugeln (pol. Pod trzema globami) w Berlinie i pod zwierzchnictwem staroszkockiej loży Zum funkelnden Morgenstern (pol. Pod błyszczącą gwiazdą poranną) w Szczecinie. Budynek został przebudowany w 1927 roku i obejmował parcele nr 10-12 przy Luisenstrasse. Aktualnie według map [3] w dawnym miejscu siedziby loży mieści się Centrum Handlowe Galaxy. Na poniższej fotografii przedstawiono nieistniejący już budynek loży.

Haus Verein junger Kaufleute [3]

Należy zaznaczyć, iż termin loża dotyczy nie tylko stowarzyszeń wolnomularskich, ale i innych organizacji. W samym Szczecinie działały trzy loże druidów, loże stowarzyszenia Odd Fellows, Schlaraffii i innych grup, które można by określić mianem paramasońskich. Pomimo pewnych podobieństw do masonerii grupy te nie stanowią części światowego ruchu wolnomularskiego jednak wciąż często są mylone. Dla przykładu w Szczecinie działały trzy loże druidów Pomerania Loge, Hain zu Friedel oraz Zu den drei Ringen. Wszystkie pracowały w budynku przy Schlutowstrasse 3 (teraz: ul. Henryka Pobożnego 3). Współcześnie często dom ten jest mylony i nazywany byłą lożą masońską. Poniżej zdjęcia tego budynku. Skrót V.A.O.D. na jego elewacji wskazuje, że działające tam loże przynależały do Zjednoczonego Starożytnego Zakonu Druidów (ang. United Ancient Order of Druids).

Dawna siedziba lóż druidów w Szczecinie (ul. Henryka Pobożnego 3)

Gwiazda siedmioramienna i napis V.A.O.D. (ul. Henryka Pobożnego 3)

Na wielu szczecińskich budynkach spotykamy bardzo rozbudowaną symbolikę w postaci orłów, cyrkli, młotków, węgielnic, ekierek, słońca, gwiazd itp. Poniżej przedstawiono fotografie wybranych elewacji szczecińskich budynków.

Elewacja budynku przy ul. Konopnickiej 27 – cyrkiel, trójkąt i trzy róże

Cyrkiel i ekierka (elewacja budynku przy ul. Koński Kierat 12)

Trójkąt i cyrkiel na elewacji budynku przy ul. Monte Casino 8

Orzeł, lwy i słońce (Budynek przy ul. Zygmunta Starego 5)

Nawiązania do antyku (Liceum Mieszka I, ul. Henryka Pobożnego 2)

Orzeł i trzy tarcze (ul. Jagiellońska 2)

Cyrkiel i węgielnica (ul. Jagiellońska 2)

Należy pamiętać, że przedstawione symbole (przynajmniej nie wszystkie) wcale nie muszą świadczyć, że w danym miejscu istniała loża masońska lub też, że zamieszkiwał tam lub pracował wolnomularz. Wiele ze znaków może być symbolami cechów rzemieślniczych albo znakami budowniczych i architektów.

ul. Emilii Platter 1 – anioły, ekierka, cyrkiel i kielnia

Wolnomularzami było wielu znanych szczecińskich obywateli różnych zawodów, zainteresowań i pochodzenia. Znaleźli się wśród nich handlowcy, muzycy, nauczyciele i wojskowi. Pośród szczecińskich wolnomularzy znajdziemy takie osoby jak wymieniony już dr Johann Gottfried Loewe oraz Constantin Gottlieb von Zepelin (komendant szczecina, honorowy obywatel miasta Szczecin), Justus Günter Großman (profesor gimnazjalny), dr Wilhelm August Steffen (doradca medyczny), Andreas Fredrich Masche (burmistrz Szczecina), August Lemonius (konsul generalny Królestwa Sycylii, Sardynii i Parmy) [2, 4].

Głównym architektem Szczecina pod koniec XIX wieku był Wilhelm Meyer-Schwartau związany ze szczecińskim towarzystwem wolnomularskim. Zaprojektował on m.in. Wały Chrobrego, Cmentarz Centralny, czy też aktualną siedzibę Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego [3]. Niektóre z tych budynków opatrzone są bogatą symboliką. Na elewacji Teatru Współczesnego w Szczecinie znajdziemy symbole nawiązujące do pracy budowniczych od czasów starożytnych do współczesności.

Sfinks i piramida (Teatr Współczesny, ul. Wały Chrobrego 3)

Świątynia pergamońska (Teatr Współczesny, ul. Wały Chrobrego 3)

Świątynia gotycka (Teatr Współczesny, ul. Wały Chrobrego 3)

Z kolei budynek Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego przy ul. Rybackiej opatrzony jest symbolami ula, pszczół, buta, klepsydry, klucza, urny, róż i innymi ciekawymi znakami. Symbolika pszczelarska wykorzystana została przez wolnomularzy, co znalazło odzwierciedlenie m.in. w nazwie toruńskiej loży Pod Ulem (Zum Bienenkorb), której otwarcie odbyło się 5 października 1793 roku [5]. Czytelników, którzy są ciekawi znaczenia symboli umieszczonych na budynku Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego odsyłam do bogatej literatury odsłaniającej te tajniki [6].

Ul i klepsydra (Pomorski Uniwersytet Medyczny, ul. Rybacka 1)

Księga, pszczoły, koło wpisane w kwadrat i urna zamknięta na kłódkę oraz róże

Symbolika pszczelarska

Klucz i gałęzie dębu

Niektórzy sądzą, że urbanistyczne odzwierciedlenie konstelacji Pasa Oriona w Szczecinie z wykorzystaniem Placów Grunwaldzkiego, Odrodzenia i Sprzymierzonych jako odwzorowania gwiazd tego układu niebieskiego, było celowym zabiegiem związanych z wolnomularstwem architektów miasta [7]. Nie należy chyba jednak iść tak daleko w spekulacjach dotyczących celowo zakodowanej symboliki masońskiej w każdym projekcie i budowli. Zapewne wolnomularze uśmiechną się czytając ten fragment, gdyż każdy bez wyjątku element rzeczywistości może być rozważany przez pryzmat realnego obiektu i symbolu jednocześnie.

Wolnomularskie tradycje Szczecina wykorzystane zostały do promocji miasta, a elementy takie jak tajemniczość i potrzeba poprawy jakości życia członków najbliższej społeczności uzasadniają ten pomysł.

W 2009 roku na zlecenie Miasta Szczecina wyprodukowano film https://www.dailymotion.com/video/x32a4qt wykorzystujący motyw Pasa Oriona do promocji miasta [8]. Według niektórych mieszkańców Szczecina ustawienie gwieździstych placów Szczecina w układzie Pasa Oriona nawiązuje do starożytnej wiedzy astronomicznej. W 1994 roku Robert Bauval w książce The Orion Mystery przedstawił teorię wykazującą, że piramidy faraonów IV Dynastii były budowane jako ziemskie odzwierciedlenie gwiazdozbioru Oriona. Egipski bóg Ozyrys utożsamiany był z gwiazdozbiorem Oriona, prawdopodobnie też z tego powodu wybudowano na terenie nekropolii Memfickiej szereg piramid odpowiadających swym położeniem gwiazdom tego gwiazdozbioru [9]. Budynki znajdujące się w Szczecinie w okolicy tego układu urbanistycznego mają na swoich fasadach wiele ciekawych symboli, co widać na fotografiach poniżej.

Sowa, cyrkiel, ekierka i trzy tarcze (Plac Grunwaldzki, Apteka)

Orzeł (Plac Grunwaldzki)

Słońce (Plac Grunwaldzki)

Młotek i ekierka (ul. Piłsudskiego 37)

Trzy tarcze i słońce (ul. Piłsudskiego 37)

Wolnomularstwo od zawsze kryje się za nimbem tajemnicy. O związkach danych budowli z wolnomularstwem wiemy z dostępnych materiałów źródłowych zaś w innych przypadkach możemy się tylko domyślać istnienia takowych powiązań. Brak pełnej wiedzy stanowi niesamowite wyzwanie jakim jest podjęcie próby zestawienia układanki. Zachęcam do zapoznania się z symboliką obecną na fasadach szczecińskich budynków. Na początek proponuję obejrzenie budynków pod adresami:

ul. Armii Krajowej 1 (Urząd Miasta),

ul. Długosza 1, 2, 3, 24 i 31 (kamienice),

ul. Emilii Platter 1, 4, 93 i 95 (kamienice),

ul. Jagiellońska 2 (kamienica),

ul. Konopnickiej 27 (willa),

ul. Koński Kierat 12 (kamienica),

ul. Mickiewicza 6 (kamienica)

ul. Monte Cassino 7, 8, 9, 10 i 36 (kamienice)

ul. Niemierzyńska 14, 15, 20 (kamienice)

ul. Partyzantów 2 (kamienica),

ul. Piłsudskiego 37 (kamienica),

ul. Pułaskiego 10 (budynek ZUT),

Plac Grunwaldzki,

Plac Odrodzenia,

ul. Henryka Pobożnego 2 (LO im. Mieszka I),

ul. Henryka Pobożnego 3 (kamienica),

ul. Rybacka 1 (Pomorski Uniwersytet Medyczny),

ul. Słowackiego 4 (willa),

ul. Słowackiego 5-14 (kamienice),

ul. Staromłyńska 10 (Wojewódzki Sąd Administracyjny)

ul. Staromłyńska 13 (Pałac Klasycystyczny)

ul. Swarożyca 5 (Teatr Polski)

al. Wojska Polskiego 72 (willa)

al. Wały Chrobrego 3 (Teatr Współczesny)

al. Wyzwolenia 18-20 (CH Galaxy)

ul. Zygmunta Starego 5 (kamienica)

ul. Żupańskiego 2,5,7,8,15 i 16 (kamienice)

Które z symboli na wymienionych budowlach są masońskie? Niech czytelnicy sami spróbują sobie odpowiedzieć. Możliwe, że szczecińska loża, która ma rozpocząć pracę jeszcze w 2024 roku (http://pvv.pl/d65) pomoże zainteresowanym odpowiedzieć na te pytania. Jednocześnie zachęcam czytelników do spacerów po Szczecinie i poszukania ukrytych znaków na elewacjach budynków, co może dawać wiele nowej wiedzy i satysfakcji.

Wolnomularstwo jest niezgłębionym i bardzo ciekawym przedmiotem badań. Zachęcam do rozejrzenia się wokoło, może prastare znaki kryjące tajemnicę świata są w zasięgu naszej ręki? W tym krótkim materiale zestawiłem wybrane – spośród wielu – pamiątki pozostawione nam przez szczecińskich wolnomularzy. Czekam z wielką radością, aż wolnomularskie światło wkrótce ponownie zabłyśnie w Szczecinie.

.

Przypisy:
1. Biały L., Pamiątki po szczecińskich Wolnomularzach. Hermes Polski – Biuletyn Informacyjny Numer 3, Wielka Loża Narodowa Polski, Impressio Medica 19, 20.06.6015 r.:p.:.:, Warszawa 2015, s. 91-103.

2. Chronik der Stadt Stettin. Ilse Gudden-Luddeke (Red.) Verlag Gerhard Rautenberg, Leer, 1993, s. 597-606.
3. Sedina – Portal miłośników dawnego Szczecina. Dostęp 15.04.2012.
4. Lineke A.G.C., Geschichte der St. Johannis-Loge Zu Den Drei Zirkeln. Druck von R. Grossmann, Stettin 1862.

5. Twardowski M., Mierzejewska A., Toruń pokazuje wolnomularstwo. Racjonalista. Dostęp 15.04.2024.
6. Nasierowski T., Wolnomularstwo bez tajemnic. Wyd. DATA Donata Trapkowska, Warszawa 1996.
7. Pieczyński M., Masoni dumą Pomorza. Portal W Szczecinie. Dostęp 10.05.2012 (zarchiwizowana strona: https://tiny.pl/dwjtz).
8. Szczecin – Miasto Oriona. Film w reż. Małgorzaty Prokop wykonany na zlecenie Miasta Szczecin, 2009.

9. Tajemnice piramid. Pas Oriona. Dostęp: 01.06.2012 (zarchiwizowana strona: http://pvv.pl/d67).

Materiał prezentuje indywidualne opinie autora.

Historia lóż została opracowana głównie w oparciu o książkę Chronik der Stadt Stettin pod red. Ilse Gudden-Luddeke.

Współczesny materiał zdjęciowy: Leszek Biały