Tomasz Kurzawa, strona GLCS
W wolnomularstwie polskim od początku, tzn. w latach dwudziestych XVIII w., kiedy w Warszawie zaczęły funkcjonować pierwsze loże, m.in. Bractwo Czerwone (1721 r.) i loża Trzech Braci (1729 r.), dominowała szlachta. Były to organizacje o charakterze elitarnym, ponieważ należeli do nich m.in. król Stanisław August Poniatowski, magnaci, jak np. hrabia (hr.) Franciszek Maksymilian Ossoliński oraz ważni i znani mieszczanie. Niebagatelną rolę odgrywali jednak oficerowie, spośród których jednym z pierwszych aktywnych wolnomularzy, należącym do Trzech Braci i bardzo cenionym przez innych członków loży był gen. artylerii hr. Alojzy Fryderyk Brühl. Zaangażowany był w działalność funkcjonującej w Warszawie loży stopni wyższych – szkockiej, a od 1767 r. Cnotliwego Sarmaty, w której mianowany został wielkim mistrzem. Dzięki jego aktywności wolnomularskiej z biegiem czasu liczyła ona coraz więcej członków. Dużą część wśród nich stanowili wojskowi, wśród których byli min. kapitan (kpt.) artylerii koronnej Antoni Konarski, kpt. gwardii litewskiej Michał Zbiełło, kpt. Korpusu Kadetów Ksawery Molski, czy też gen.-lejtnant wojsk koronnych i cześnik wielki litewski hr. Michał Aleksander Ronikier. W 1769 r. po dokonaniu zmian i przekształceniu loży Cnotliwego Sarmaty w Wielką Lożę Warszawską Cnotliwego Sarmaty, stanowiącą związek łóż, w którym przyjęto ryt szkocki o 21 stopniach, gen. hr. Brühl otrzymał tytuł honorowy eks-wielkiego mistrza.
Zakończona klęską i pierwszym rozbiorem Polski konfederacja barska, spowodowała rozproszenie się wolnomularzy na różne strony kraju, wstrzymanie działalności łóż, w tym również zamarcie Wielkiej Loży Warszawskiej Cnotliwego Sarmaty. Jednak nie przyglądał się temu bezczynnie gen. hr. Brühl. Zgodnie z jego sugestią w 1773 r. zorganizowano w Warszawie sesję, w której brali udział bracia z różnych lóż. Podczas niej ustanowiono nową diecezję polską rytu tzw. Ścisłej Obserwy, na czele którego stał wielki mistrz, książę brunszwicki Ferdynand. Gen. hr. Brühl otrzymał władzę namiestnika, czyli wizytatora generalnego. Do subordynacji wobec niego zobowiązani byli wszyscy mistrzowie i urzędnicy loży, których…
przeczytaj więcej na stronie GLCS:
