Poniżej zamieszczamy dwudziesty dziewiąty rozdział książki Filozofia Masonerii u progu Siódmego Tysiąclecia prof. Andrzeja Nowickiego
Ludwig Keller, ur. 28.03.1849 w Fritzlar. zm. 9.03 .1915 w Berlinie. Historyk kultury, przyjęty do masonerii w 1897, piastował wysokie godności w Wielkiej Loży Berlińskiej „Royal York zur Freundschaft”. Najważniejsze jego prace ukazywały się w latach 1892-1914 i dotyczyły przede wszystkim dwóch obszarów: jednym była historia Odrodzenia, drugim historia masonerii w kontekście kultury Oświecenia. Z pierwszego na uwagę zasługują: Die Anfange der Renaissance und die Kultgese lhr aft en des Humanismus im 13 und 14 Jahrhundert, Jena 1902; Die Gedankenwelt der Renaissance und das Johanneische Christentum, Jena 1910; Die romische Akademie und die altchristliche Katakomben im Zeitalter der Renaissance Jena 1900. Z drugiego działu: Bibel, Winkelmass und Zirkel, Jena 1910, Die geistigen Grundlagen der Freimaurerei und das Bffentliche Leben, Jena 1911, Die Freimaurerei. Eine Einfuhrung in ihre Anschauungswelt und ihre Geschichte, Leipzig 1914. a także prace o Herderze i o Schillerze.
Wkład Kellera do filozofii masonerii polega przede wszystkim na nowym ujęciu problemu jej tradycji. Wyprowadzano bowiem masonerię z wielu bardzo różnych źródeł:
- z misteriów egipskich,
- z judaizmu (starożytnej świątyni Salomona i średniowiecznej Kabały),
- z grup, wśród których formowały się początki chrześcijaństwa (esseńczycy i uczniowie Jana Chrzciciela),
- z celtyckich druidów,
- ze średniowiecznych zakonów rycerskich (zwłaszcza z zakonu Templariuszy),
- ze starożytnych i średniowiecznych stowarzyszeń murarzy.
Przyjęcie określonej tradycji jako głównego źródła współczesnej masonerii nie jest bynajmniej sprawą obojętną, ponieważ związane jest ze sposobem rozumienia jej celów i zadań. Jeden typ tradycji wysuwa na pierwszy plan przeżycia religijne, obrzędy, wierzenia i symbolikę religijną, drugi skłania do nazywania masonerii „Zakonem” i sugeruje strukturę hierarchiczną, trzeci eksponuje przede wszystkim wartość pracy i zadania konstruktywne. Te trzy odmienne sposoby rozumienia zadań masonerii, powiązane z preferowaniem odmiennych tradycji stanowią od przeszło dwóch stuleci linie podziału między masonami i utrzymują się do dzisiejszego dnia.
Studia nad epoką Odrodzenia umożliwiły Kellerowi odkrycie czwartego typu tradycji, jakim były renesansowe akademie, czyli tajne stowarzyszenia humanistów, a zwłaszcza działająca w połowie XV wieku Akademia Rzymska.
Na zebraniach Akademii humaniści odczytywali napisane przez siebie wiersze, rozmawiali o kulturze starożytnego Rzymu i starożytnej Grecji, wypowiadali krytyczne uwagi o religiach i o rządach papieża, toczyli dyskusje filozoficzne. Swobodę wypowiedzi gwarantowało utrzymywanie tych zebrań w tajemnicy; odbywały się one w katakumbach.
Najwybitniejszymi uczestnikami zebrań Akademii Rzymskiej byli Giulio Pomponio Leto, Bartolomeo Sacchi. Plati i Filippo Buonaccorsi (1437-1496), zwany Kallimachem. W roku 1468 papież dowiedział się o istnieniu Akademii i kazał aresztować humanistów biorących udział w jej pracach. Aresztowanych wzięto na tortury. Kallimachowi udało się uciec przez Neapol, Sycylię, Cypr, Egipt i Turcję do Polski, w której znalazł bezpieczne schronienie najpierw na dworze arcybiskupa Grzegorza z Sanoka, a następnie na dworze królewskim, gdzie był nauczycielem i wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka, a później posłem królewskim wysyłanym na dwory europejskie z trudnymi misjami dyplomatycznymi. Łącznie spędził w Polsce przeszło 25 lat, pisząc wiersze i prace historyczne, a także organizując życie kulturalne. Wywarł ogromny wpływ na dalszy rozwój kultury polskiej przyczyniając się do jej przekształcenia ze średniowiecznej w renesansową.
Po Akademii Rzymskiej – w drugiej połowie XV wieku i w ciągu kilku następnych stuleci – powstały we Włoszech i w innych krajach europejskich liczne stowarzyszenia humanistów zajmujące się poezją, filozofią a także naukami przyrodniczymi. W zależności od warunków politycznych miały one charakter tajny lub półjawny. W działalności tych stowarzyszeń humanistycznych można znaleźć wiele elementów przypominających idee późniejszej masonerii, więcej niż w misteriach egipskich, u esseńczyków, u druidów, w kabale czy u templariuszy. W każdym razie po pracach Kellera nie można już w rozważaniach nad tradycjami masonerii pomijać tego wpływu, jaki na jej charakter wywarła działalność humanistów skupionych w renesansowych akademiach. W szczególności odczytywanie na zebraniach lóż tak zwanych „desek” wywodzi się właśnie z tego źródła.
Następny rozdział:
cdn…