wolnomularstwo.pl
Tablica upamiętniająca braci zasłużonych dla rozwoju RSDiU w Belgii.
Prawie nigdzie indziej jak na przykładzie Belgii widać, jak koleje losu wolnomularstwa są zależne od uwarunkowań politycznych, które raz to sprzyjają jego rozwojowi, a innym razem dążą do likwidacji, czego forma różnicuje się adekwatnie do poglądów ideologicznych, religijnych czy w końcu zwykłej pragmatyki.
Wczesny rozwój Sztuki Królewskiej w Belgii uwidacznia to przez ducha aż czterech okresów i kilku Obediencji vel jurysdykcji, które będąc charakterystycznymi dla określonych sił wraz z nimi wstępowały bądź występowały z kraju. Pierwsza odpowiadała okresowi od Pokoju w Utrechcie do Rewolucji Francuskiej, czyli Niderlandom Austriackim (1714-1789), druga od Rewolucji do Restauracji Burbonów (1789-1814), trzecia od Restauracji do utworzenia niezależnego państwa, tj. okresowi Królestwa Niderlandów (1814-1830) i w końcu od utworzenia niepodległego Królestwa Belgii (po 1830).
Najwcześniej wtedy znaną lożą była „Jedność Doskonała z Mons” powstała 21 czerwca 1721 r. i związana z masonerią angielską (utworzyć ją miał Książę Wharton); kolejną – loża istniejąca w Gandawie w 1730 r., która z racji swego prężnego rozwoju zapędziła kler do działań agitacyjnych u Karola VI na rzecz zakazania jej działalności; loża „Jedność” w Brukseli działająca w latach 1757-1794 i ściślej nieokreślona liczba innych, tzw. militarnych lóż angielskich podróżujących po Europie w trakcie np. Wojny siedmioletniej.
Z relacji Hrabiego Gobleta d’Alviella wiemy, iż począwszy od 1740 aż do 1789 istniało nieco więcej niż 75 lóż, które reprezentowały jurysdykcje Anglii, Szkocji, Francji, Holandii, czy nawet Austrii, a z których większość została zamknięta wraz z edyktem Cesarza Józefa wydanym w maju 1786 r.
Odrodzenie belgijskiej masonerii miało miejsce w roku 1795, kiedy to pod auspicjami Wielkiego Wschodu Francji działało 5 lóż (w Namur, Tournai, Liège, Brukseli oraz Ostendzie), a już w latach 1799-1813 aktywnych miało tam być aż 28 lóż – w tym militarne: „Przyjaciele Filantropii” i „Prawdziwi Przyjaciele Jedności”.
W trzecim okresie liczba lóż WWF zmniejszyła się, a te regularne podjęły starania o utworzenie Wielkiej Loży, co jednak ze względu na różnorodność rytów i niewiadomą odnośnie przyszłości kraju było zasadniczo utrudnione, choć ostatecznie uwieńczone sukcesem 11 kwietnia 1818 r, aby już w dwa lata później pod nią działały 33 loże.
Czwarty z kolei okres rozwoju wczesnego wolnomularstwa spekulatywnego Belgii to przede wszystkim utworzenie Wielkiego Wschodu Belgii, co nastąpiło 23 maja 1833 r., a którego protektorat niebawem objął król Leopold I – inicjowany we wrześniu 1813 r. do loży „Nadzieja” w Bernie.
Powstały WWB posiadał prawo do pracy w ważniejszych rytach, tj. tak 33° RSDiU, jak 7° Rycie Francuskim, czy nawet rycie Memphis-Misraim, a pierwszym jego Wielkim Mistrzem ustanowiono w roku 1835 Barona von Stassarta, pod którego młotkiem 19 stycznia 1838 r. uchwalono Statuty liczące 15 artykułów.
Podobnie jak w innych krajach, Wschód wywarł znaczący wpływ na rozwój Belgii, począwszy od utworzenia Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego, poprawienia sytuacji klasy robotniczej, czy zrównania praw religijnych.
Obecnie WWB wraz z WWF stanowią dwie ważniejsze liberalne i niedogmatyczne Potęgi wolnomularskie uznające jako jedyny ich polski odpowiednik – WWP, czyli Wielki Wschód Polski. (Poniżej znaczek jubileuszowy upamiętniając utworzenie WWB oraz adres jego strony internetowej: www.gob.be).
.
(Ksawery Leski, 10 sierpnia 2018)
