źródło: wolnomularstwo.pl, 26.11.2020
Na dziś przypada 165 rocznica śmierci Adama Mickiewicza. Z tej okazji warto zadać pytanie, czy był on wolnomularzem? Część badaczy historii wolnomularstwa ma co do tego wątpliwości, ale dowody wydają się dość jednocznanie świadczyć o przynależności wielkiego poety do bractwa.
Przywołajmy więc kilka cytatów, zarówno ze źródeł lżejszych, jak i z klasyków masonologii:
W Ustępie III części „Dziadów” w wersach 205 i 206 występuje fraza: Chrześcijaninem jestem i Polakiem / Witam cię Krzyża i Pogoni znakiem[4] (wersja pierwotna, w rękopisie Mickiewicza: Chrześcijaninem jestem i Polakiem / Witam cię Orła i Booza znakiem – drugi wers to powitanie masońskie, odnoszące się do loży Orła Białego i stopnia masońskiego, jakim jest Booz, tj. czeladnik; słowa te w dziele Mickiewicza wypowiada do Konrada drugi człowiek, nieznajomy z Petersburga, za którym kryje się Józef Oleszkiewicz, ur. w 1777 r. na Żmudzi malarz i członek związków masońskich, który w 1810 r. osiadł w Petersburgu)[5][6]
(źródło: Wikipedia)
Spotkanie z Józefem Oleszkiewiczem – Czcigodnym Mistrzem petersburskiej loży wywarło na Mickiewiczu ogromne wrażenie. Oleszkiewicz był malarzem, tłumaczył Mickiewiczowi kabałę – mistyczną filozofię judaizmu. To spotkanie zmieniło naszego przyszłego wieszcza z racjonalisty w mistyka. Oleszkiewicz został uwieczniony w III Części Dziadów jako Guślarz rozmawiający z duchami…
Ludwik Hass : „W kręgu wpływów loży, a następnie jej adeptem był na Litwie Adam Mickiewicz”. (Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku /Ossolineum 1982)
Ludwik Hass nie rozpisuje się na temat lożowej przynależności wieszcza. Więcej można wyczytać u innego autorytetu historii masonerii:
Stanisław Małachowski-Łempicki : „Echa poezji wolnomularskiej występują w twórczości Mickiewicza sprzed 1819 r. Być może, już przed tą datą został inicjowany. W swej karierze wolnomularskiej, trwającej co najmniej po 1824 r., nie wyszedł jednak poza stopień czeladnika. Później odnosił się do wolnomularstwa krytycznie” (Mickiewicz a wolnomularstwo, „Ruch Literacki” 7/1930 na str. 201 – 207.
Na koniec możemy przytoczyć jeszcze opinię o jednym z najbardziej znanych fragmentów twórczości Mickiewicza. Dla niektórych wczytanie się w ten tekst może być ostatecznym dowodem na to, że autor piszący te słowa był osoba inicjowaną:
IV część [Dziadów] jest niejako podróżą, próbą masońską Gustawa w pochodzie ku wewnętrznej doskonałości duchowej”. (Ruch Literacki”, 1937, nr 2, s. 28)
więcej: Józefa Wagnerówna: Na marginesie artykułu “Mickiewicz a wolnomularstwo”
