Księżyc

Poniżej zamieszczamy fragment książki Irène Mainguy Symbolika Masońska Trzeciego Tysiąclecia

Prace rozpoczynają się w południe i kończą się z wybiciem północy, ilustrując w ten sposób charakter cykliczny pracy, którą najlepiej wykonywać między połową dnia a połową nocy. Księżyc ukazany jest w loży pod postacią pięciodniowego półksiężyca zapowiadającego nową, rosnącą fazę rozwoju. Podobny w tym jest do neofity rozpoczynającego nowe życie po inicjacji. Księżyc znajduje się na wprost kolumny północnej i oddaje etap, na którym znajduje się pracujący w mroku uczeń, zależny od Mistrza, choć przepełniony nadzieją na swoją wewnętrzna odnowę i odnowę loży.

Kiedy księżyc na niebie wyjdzie z fazy nowiu, najpierw przypomina wąski strumień światła, następnie rośnie do kształtu rogala i rozpoczyna prawdziwą fazę manifestacji, która kończy się etapem pełni, by znów rozpocząć stopniowe zanikanie. Księżyc reprezentuje to, co manifestuje się poprzez uczucia, to, co w ludziach zmienne, to, co nie pozostaje stałe i trwałe, lecz z każdą chwilą zwiększa swoje witalne siły, podobnie jak życie, które jest nieustającym ruchem. Nie generuje on własnego światła, lecz odbija światło słońca, ducha. Księżyc jest zatem symbolem wyobraźni i światów pośrednich, powiązanych z ludzką psyche.

Księżyc ukazuje pełnię światła na drodze czterech fazach. Cykl ten rozpoczyna się, gdy księżyc nie jest widoczny na niebie, po czym jedna czwarta jego pola ukazuje się pod postacią rogala, następnie – po zakończeniu drugiej fazy, gdy widać połowę księżycowej tarczy – księżyc wchodzi w fazę trzecią i czwartą, by wreszcie ukazać pełnię swojego piękna pod postacią doskonałą – okręgu widocznego gołym okiem. Ta gra cyklicznych zmian oświetlenia księżyca może tłumaczyć symboliczną rolę, jaką przypisuje się mu zwyczajowo, rolę świata formatywnego lub sfery powstawania nowych kształtów.

Księżycowi przypisuje się wodę, tak jak słońcu ogień. Światło, które odbija, symbolizuje zależność, a jego cykliczne pojawianie się na niebie – odnowę. Każda z jego faz odpowiada powtarzalnym jednostkom czasowym, które z kolei odpowiadają tygodniom i miesiącom księżycowym.

Księżyc symbolizuje poznanie pośrednie, dyskursywne i refleksyjne. Włada płodnością i wegetacją. Stanowi pierwszą ilustrację zmartwychwstania, gdyż wchodzi w trzydniową fazę odnowy, gdy znika z przestworzy. Kształt rogala to najczęstszy sposób przedstawienia księżyca, które bywa łączone z kielichem lub łodzią zawierającą obietnice odnowy, podobne do arki Noego unoszącej się na wodach potopu – jej dolna połowa reprezentuje jajo świata, a górna – gwieździste sklepienie. Co się tyczy znaczeń, półksiężyc jest również symbolem zmartwychwstania, ze względu na cykliczność miesięcznych przemian księżycowych[i].

W Dictionnaire thématique illustré de la franc-maçonnerie znajdujemy następujące pytanie: „Dlaczego łączymy słońce i księżyc z Mistrzem Loży i jakie jest tego znaczenie?”. Na co znajdujemy odpowiedź, że„na wiele przed powstaniem wolnomularstwa spekulatywnego istniały w starożytności lub średniowieczu ikonograficzne reprezentacje, na których słońce i księżyc przyozdabiają świętą postać lub symbol świętości albo przynajmniej znajdują się u ich boku. Oznaczają wówczas podporządkowanie się zasadom uniwersalności”[ii].

[i] L. Benoist, dz. cyt.,s. 63–64.

[ii] J. Lhomme, dz. cyt., s. 557.