Wielki Wschód Polski
Historia Wielkiego Wschodu w Polsce
W dniu 26 grudnia 1783 roku odbyło się spotkanie deputowanych wszystkich lóż masońskich pracujących na terenie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Podjęli oni decyzję o powołaniu jednolitej masońskiej organizacji krajowej. Przyjęto nazwę Wielki Wschód Polski (napis na pieczęci: Wielki Wschód Polski y Litewski). Wielkim Mistrzem został Andrzej Mokronowski.
Wielki Wschód Francji (czyli późniejszy inspirator masonerii liberalnej i adogmatycznej) uznał ten akt powołania nowej obediencji i projekt jej postępowej i patriotycznej konstytucji, nawiązując z Wielkim Wschodem Polski przyjacielskie relacje, natomiast Wielka Loża Anglii (późniejsza Wielka Zjednoczona Loża Anglii – „Matka” wolnomularstwa konserwatywnego) nie uznała nowej obediencji. W następnych latach WWP ulegał licznym transformacjom (zmieniając nazwę i formę organizacji), działając jako Wielki Wschód Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego (1784–1793) a potem Wielki Wschód Narodowy Polski (1812–1821, do czasu wydania ukazu cara Aleksandra I z 25 września 1821, zamykającego loże wolnomularskie.).
Dopiero w latach 1910-1918, z pomocą Wielkiego Wschodu Francji powstało kilka nowych wielkowschodowych lóż, zrzeszając wielu wybitnych działaczy niepodległościowych i spółdzielców. Część braci z tych warsztatów wzięła udział w powołaniu Wielkiej Loży „Polacy Zjednoczeni”, przekształconej później w Wielką Lożę Narodową Polski (która wywodzi swój rodowód od Loży Narodowej Wielkiego Wschodu Polski, powołanej jeszcze w roku 1781), a pozostali kontynuowali działalność w nielicznych lożach pod patronatem Wielkiego Wschodu Francji.
Na początku lat 90. XX w. nowe loże wielkowschodowe w Polsce funkcjonowały również w ramach Wielkiego Wschodu Francji. Z czasem uniezależniły się, powołując w 1997 r. niezależną krajowa obediencję: Wielki Wschód Polski. Uroczystość ponownego wniesienia Świateł Wolnomularstwa do WWP miała miejsce 12.7.1997 r., a 13.7.1997 odbył się Konwent reaktywujący obediencję. Wielki Wschód Polski skupiał wówczas sześć lóż podległych wcześniej Wielkiemu Wschodowi Francji: cztery w Warszawie, jedną w Katowicach i jedną w Mikołowie (w tym Loża-Matka – Wolność Przywrócona w Warszawie). Wielki Wschód Polski został zarejestrowany jako stowarzyszenie w warszawskim sądzie wojewódzkim 14.11.1997 r. (nr KRS: 0000120900, sygnatura WA.XII NS-REJ.KRS/87318/16/404).
Afiliacje międzynarodowe
Wielki Wschód Polski jest członkiem AME czyli Europejskiego Sojuszu Wolnomularskiego, zrzeszającego wolnomularskie organizacje adogmatyczne.
Należy także do AACEE, to znaczy Adogmatycznego Stowarzyszenia Europy Centralnej i Wschodniej, grupującego najliczniejsze liberalne obediencje regionu.
Wolnomularze z WWP tworzą także Polską Grupę Narodową Uniwersalnej Ligi Masońskiej, zrzeszającej wolnomularzy różnych obediencji i rytów.
Misja WWP
Wielki Wschód Polski to zakon-stowarzyszenie wolnomularskie nurtu liberalnego – niedogmatycznego, zwanego także “modernistycznym” lub racjonalistycznym.
Określa się jako Stowarzyszenie filantropijne, filozoficzne i postępowe. Zasady, którymi się rządzi to: wzajemna tolerancja, poszanowanie innych i samego siebie, absolutna wolność sumienia. Dewizą WWP jest Wolność, Równość, Braterstwo.
Wielki Wschód Polski stawia sobie następujące cele:
Poszukiwanie prawdy.
Pogłębianie moralności.
Stosowanie solidarności międzyludzkiej będącej doktryną moralną Wolnomularstwa.
Praca nad poprawą sytuacji materialnej i moralnej oraz nad doskonaleniem umysłowym i społecznym ludzkości.
Rozszerzanie na wszystkich członków ludzkości więzów braterskich łączących wolnomularzy na całym świecie; także krzewienie tej idei przykładem, w mowie i na piśmie.
Pomaganie, oświecanie i ochranianie innych wolnomularzy, nawet z narażeniem życia, a także obrona ich przed niesprawiedliwością.
Nauczanie szacunku dla pracy zarówno fizycznej jak i umysłowej.
Propagowanie wśród swych członków zasad pomagania słabym, sprawiedliwości względem wszystkich, oddania Rodzinie, Ojczyźnie i Ludzkości oraz zachowania godności w stosunku do samego siebie.
Obrona ideału świeckości i instytucji świeckich, które są wyrazem zasad rozumu, tolerancji i braterstwa.
Zasady prawne
Przez Wielki Wschód Polski rozumie się stowarzyszenie Lóż Wolnomularskich składających się z Wolnomularzy.
Siedzibą Stowarzyszenia jest Warszawa.
W obediencji Wielkiego Wschodu Polski znajdują się Loże stosujące jeden z obrządków uznanych przez Wielki Wschód Polski, przy czym żaden z nich nie jest najważniejszy. Niemniej wszystkie zebrania regulaminowe Wielki Wschód Polski przeprowadza są w obrządku francuskim.
Loże Wolnomularskie rządzą się własnymi prawami. Posiadają prawa dyscyplinarne w stosunku do swoich członków oraz wszystkich Wolnomularzy, uczestniczących w ich pracach.
Z wyjątkiem pogrzebów Loże powinny wstrzymać się od wszelkich manifestacji publicznych bez uprzedniej zgody Rady Zakonu.
Loże nie mają prawa uczestniczyć w jakichkolwiek akcjach politycznych.
Konwent
Konwent to Zgromadzenie Ogólne Wielkiego Wschodu Polski, jest władzą prawodawczą Zakonu i składa się z Delegatów Lóż, których stanowią wszyscy członkowie Lóż posiadający stopień Mistrza. Konwent zbiera się raz do roku, na ogół w Dniu Niepodległości – 11 listopada (sesja zwyczajna).
Rada Zakonu
Rada Zakonu to organ wykonawczy WWP, składa się z Czcigodnych (przewodniczących) Lóż WWP, wybranych przedstawicieli Lóż (po dwóch z każdej Loży) oraz wybranych na Konwencie Urzędników (na trzy lata):
Wielkiego Mistrza
Z-cy Wielkiego Mistrza ds. Wewnętrznych
Z-cy Wielkiego Mistrza ds. Zagranicznych
Wielkiego Mówcy
Wielkiego Sekretarza
Wielkiego Skarbnika
Wielkiego Strażnika Pieczęci
Wielkiego Eksperta
Wielkiego Jałmużnika
Wielkiego Odźwiernego
Loże WWP
Wielki Wschód ponownie pojawił się na ziemiach polskich dopiero w 1990 r., odrodził się w związku z ponownym zapaleniem świateł wolnomularskich po dekrecie rozwiązującym organizacje wolnomularskie i ich niebycie w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, kiedy została zainstalowana loża «Wolność Przywrócona » (otrzymała patent w grudniu 1990, jej światła zostały zapalone 26 kwietnia 1991). Nazwa podkreślała moment dziejowy Polski. Pierwsze inicjacje na poczet przyszłej loży miały miejsce 1 grudnia 1990r. w pałacyku w parku łazienkowskim przy pomocy braci z paryskiej loży Victor Schoelcher (GOdF). Przed wojną, w latach 1920-1938, istniała loża pod tą nazwą, lecz działała ona pod auspicjami Wielkiej Loży Narodowej Polski i skupiała głównie ludzi nauki i pióra. Należeli do niej wówczas m.in. Gabriel Narutowicz, prof. Jan Mazurkiewicz, prof. Mieczysław Michałowicz, prof. Janusz Groszkowski (powojenny prezes PAN).
Niezależnie, przy pomocy loży „l’Esperance” na Wsch. Lille, zainstalowana została w Polsce w roku 1991 loża „Nadzieja” na Wsch. Warszawy. Z loży „Nadzieja” zrodziły się w kolejnych latach loża “Jedność” na Wschodzie Katowic oraz loża „Tolerancja” na Wsch. Mikołowa. Te trzy loże pracowały w Rycie Szkockim Rektyfikowanym.
Z kolei z loży „Wolność Przywrócona” zrodziły się loże „Trzej Bracia” (21.5.1993) oraz „Europa” (11.3.1994). Obie na Wschodzie Warszawy. Loże wywodzące się z „Wolności Przywróconej” praktykują Ryt Francuski Nowoczesny.
Obecnie w WWP aktywnie pracują następujące loże:
Loża Matka “Wolność Przywrócona” – Warszawa
Loża “Galileusz” – Bydgoszcz
Loża “Cezary Leżeński” – Warszawa
Loża “Moria” – Ryga (Łotwa)
Loża “Witelon” – loża ogólnopolska, kilka zjazdów rocznie, poza tym praca korespondencyjna
Loża “Atanor” – Warszawa
Loża “Abraxas pod światłem Syriusza” – Warszawa
Loża “Universe” – Warszawa
Loża “Astrolabium” – Kraków
Loża “Synergia” – loża anglojęzyczna, ogólnoeuropejska, kilka zjazdów rocznie, poza tym praca zdalna
Loża “Pod Sokołem i Sową” – Poznań
Loża “Piramida Północy” – Toruń
Trójkąty WWP
Trójkąt “VITRIOL” – Gdańsk
Trójkąt “Stefan Żeromski” – Kielce
Trójkąt „Pod trzema cyrklami” – Szczecin
Ryty praktykowane w Wielkim Wschodzie
Od 1781 roku do dziś głównym obrządkiem Wielkiego Wschodu jest Ryt Francuski (w XVIII wieku występujący jako siedmiostopniowy Ryt Różanego Krzyża). Współcześnie poza tym podstawowym obrządkiem działalność rytualna WWP opiera się na Szkockim Rektyfikowanym oraz Szkockim Dawnym i Uznanym oraz Rycie Starożytnym i Pierwotnym Memphis-Misraim.
Wielcy Mistrzowie
Andrzej Mokronowski (1783)
Stanisław Szczęsny Potocki (1785–1789)
Kazimierz Nestor Sapieha (1789–1794)
Ludwik Gutakowski (1810–1811)
Stanisław Kostka Potocki (1812–1821)
Andrzej Nowicki (1997-2001)
Zbigniew Gertych (2001-2004)
Piotr Kuncewicz (2004-2007)
Waldemar Gniadek (2007-2011)
Tomasz Szmagier (2011-2015)
Filip Breton (2015-2018)
Marcin Stańczak (2018-2021)
Krzysztof Lech (2021-2022)
Stefan Lesieur (2022-)
Patronka WWP
W roku 1997 z inicjatywy Wielkiego Mistrza Andrzeja Nowickiego patronką WWP została Atena, która odtąd znajduje się na oficjalnej pieczęci stowarzyszenia. Wnioskodawca w uzasadnieniu napisał, że wizerunek Ateny to “personifikacja Wolnej Myśli Rozumnej, personifikacja racjonalizmu i humanizmu, personifikacja Kultury rozumianej jako świattwórców realnie obcnych w świecie cudownych dzieł ludzkich mózgów i ludzkich rąk oraz personifikacja tej zjednoczonej Europy, którą chcemy zbudować na fundamencie najcenniejszych wartości cywilizacji europejskiej”
Współpraca z organizacjami Wyższych Stopni
Wolnomularze Wielkiego Wschodu Polski mają możliwość dalszego rozwoju w strukturach wyższych stopni Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego aż do 33 i najwyższego stopnia w ramach Rady Najwyższej Polski, a także Rytu Francuskiego w Wielkiej Kapitule Generalnej Polski.
Strona WWP:
Aktualności:
BIEŻĄCE WIADOMOŚCI O WWP NA NASZEJ STRONIE
Uwaga końcowa
Wielki Wschód Polski nie powinien być mylony z tak zwanym “Wielkim Wschodem Rzeczypospolitej Polskiej“, nieregularną grupą powołaną do życia w roku 2017, której nazwa niestety jest tak podobna, że może wprowadzać w błąd.
